2015 Nobel Kimya Ödülü’ne aynı zamanda ABD vatandaşı olan Türk asıllı Aziz Sancar, ABD’li Paul Modrich ve İsveçli Tomas Lindahl layık görüldü. Aziz Sancar, okuma yazma bilmeyen ancak eğitime önem veren sekiz çocuklu bir anne-babanın oğlu olarak Mardin’de dünyaya geldi. 2006 yılında da ünlü yazar Orhan Pamuk, Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanmıştı.
İsveç’teki Nobel Komitesi’nden yapılan açıklamaya göre; Sancar, Lindahl ve Modrich 2015 Nobel Kimya Ödülü’nü, hücrelerin hasar gören DNA’ları nasıl onardığını ve genetik bilgisini koruduğunu haritalandıran araştırmaları sayesinde kazandı. Söz konusu çalışmalardan, yeni kanser tedavilerinin geliştirilmesinde faydalanıldı.
Ödülün sahiplerinin açıklanmasının ardından Twitter’da Nobel Ödülü hesabından atılan tweet:
Prof. Dr. Aziz Sancar, kanser tedavisinde ‘ritmik saat’ buluşunu yaparak dünya çapında üne kavuşmuştu.
MARDİN DOĞUMLU
69 yaşındaki Sancar, Mardin’in Savur İlçesinde, okuma yazma bilmeyen ancak eğitime önem veren sekiz çocuklu bir anne-babanın çocuğu olarak doğdu.
İstanbul Tıp Fakültesi’ni bitiren Sancar, 1977’de Dallas’taki Teksas Üniversitesi’nde doktorasını tamamladı. Sancar, hali hazırda Kuzey Carolina Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya ve Biyofizik Bölümü’nde ders veriyor.
Sancar, yurt dışında yaptığı çalışmalarla Amerikan Ulusal Bilimler Akademisi’ne kabul edilen üç Türk’ten biri olmuştu.
MİTHAT SANCAR’LA AKRABA
Aziz Sancar’ın babası ile HDP Mardin Milletvekili Mithat Sancar’ın babalarının amca çocukları olduğu öğrenildi.
Nobel Kimya Ödülü’nün sahiplerinin açıklandığı basın toplantısında sergilenen DNA modeli.
Nobel Komitesi tarafından yapılan açıklamada, insan DNA’sının her gün ultraviyole ışınlar, serbest radikaller ve diğer kanserojen maddeler nedeniyle zarar gördüğüne işaret edildi ve şöyle denildi:
“Ancak bu tür dış saldırılar olmadan da DNA molekülleri, kalıtımsal olarak değişken bir yapıya sahiptir. Hücrenin genomunda her gün çok sayıda değişiklik meydana gelir. Daha da ötesi insan vücudundaki hücreler her gün milyonlarca kez bölünür ve bu esnada DNA kopyalanır. DNA’nın kopyalanması sırasında bazı bozukluklar ortaya çıkar. Genetik materyalin tam bir kimyasal kaosa düşmemesinin nedeni, hiç durmadan DNA’yı izleyen ve meydana gelen hasarları onaran moleküler sistemler barındırmasıdır. 2015 Nobel Kimya Ödülü, bu onarım sistemlerinin nasıl işlediğini moleküler düzeyde gözler önüne seren çalışmalarıyla alanlarında çığır açan üç bilim adamına verilmiştir.”
HARİTAYI AZİZ SANCAR ÇIKARDI
İsveç Kraliyet Bilim Akademisi, ödüle layık görülen üç bilim insanını şöyle tanıttı:
“1970’lerin başlarında bilim adamları, DNA’nın son derece istikrarlı bir molekül olduğuna inanıyordu ancak Lindahl, DNA’nın aslında yeryüzünde yaşamın gelişimini imkansız kılacak bir yavaşlıkta bozulduğunu ortaya çıkardı. Öngörüsü, Lindahl’ın DNA’nın çökmesine sürekli engel olan moleküler bir makineyi keşfetmesini sağladı. Aziz Sancar, hücrelerin ultraviyole ışınlarının DNA’da neden olduğu hasarı tamir etmek için kullandığı nükleotid eksizyon onarım mekanizmasının haritasını çıkardı. Paul Modrich de hücrelerin, hücre bölünmesi esnasında DNA’nın kopyalanmasında ortaya çıkan hataları nasıl düzelttiğini buldu.”
ÖDÜLÜNÜ 10 ARALIK’TA ALACAK
Bu yılın başarılı isimleri Nobel Ödülü’nü Alfred Nobel’in ölüm yıldönümü olan 10 Aralık’ta teslim alacak. Ödül, 3 milyon İsveç kronu (Yaklaşık 2.8 milyon TL) tutarında.
2014 yılı Nobel Kimya Ödülü ‘nano dünyaya kapı aralayan’, ‘süper çözünürlüklü floresan mikroskobu’ geliştiren çalışmaları nedeniyle ABD’li kimyagerler Eric Betzig ve William E Moerner ile Alman kimyager Stefan W. Hell’e verilmişti.
Nobel Edebiyat Ödülü’nün sahibi yarın, Barış Ödülü’nün sahibi Cuma, Ekonomi Ödülü’nün sahibiyse Pazartesi günü açıklanacak.
GÜL’DEN TEBRİK
11’inci Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Sancar’ı tebrik edip, başarılarının devamını diledi.
Gül, “Bu toprakların yetiştirdiği bir değer olan Prof. Sancar’ın bu başarısının bilim insanlarımız için ilham kaynağı olacağına inanıyorum” diye tweet attı.
Nobel Kimya Ödülü’nü kazanan Aziz Sancar’dan ilk açıklama
ABD’li Paul Modrich ve İsveçli Tomas Lindahl ile birlikte Nobel Kimya Ödülü’ne değer görülen Aziz Sancar, ödülle ilgili ilk açıklamasında şaşkın olduğunu dile getirdi. Öte yandan, geçmişte verdiği bir demeçte, lisedeyken Milli Takım’a davet edildiğini söyleyen Sancar, “Bu gerçekleşen bir rüyaydı. Ama ciddi düşününce, çok iyi bir kaleci olmak için yeterince uzun boylu olmadığıma karar verdim. Ve çalışmalarına odaklandım” dedi.
Nobel Komitesi’ne ödülü kazandığı için şaşkın olduğunu söyleyen Sancar, “Yarım saat önce bir telefon aldım. Eşim açtı ve beni uyandırdı. Hiç beklemiyordum. Çok şaşkınım. Tutarlı olmak için elimden gelenin en iyisini yaptım” dedi.
Nobel Medya Merkezi’nden Adam Smith’in sorularını yanıtlayan Sancar, ödülü kazanan ilk Türk bilim adamı olduğu hatırlatıldığında “Bilim adamı olarak evet. Ama Orhan Pamuk, 2006’da Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanmıştı” dedi.
ÜLKEM ADINA GURURLUYUM
Smith’in, Türkiye’de de büyük kutlamalar olacağını belirtmesi üzerine Sancar, “Evet sanırım olacak. ‘Nobel ödülünü ne zaman alacaksın’ diye yıllardır sorup duruyorlardı. Ülkem adına da gurur duyuyorum” ifadesini kullandı.
Hasar gören DNA’nın onarımıyla ilgili mekanizmaları ortaya çıkaran çalışmasıyla ödüle layık görülen Sancar, “Şimdi neler olacak?” sorusuna “Derslerim ay sonunda başlıyor ve aralık sonuna kadar da devam edecek. Dersleri aksatmamak için elimden geleni yapacağım ama sanırım bazı aksaklıklar olacak” diye konuştu.
Ailesine, anavatanı Türkiye’ye ve çalışmalarını sürdürdüğü ABD’ye müteşekkir olduğunu kaydeden Sancar, “Bu ödül özellikle Türkiye için çok önemli” dedi.
YETERİNCE UZUN BOYLU OLMADIĞIMA KARAR VERDİM VE…
Fransız haber ajansı AFP, konuya ilişkin haberinde Sancar’la ilgili ilginç bir anekdota yer verdi. Buna göre; yedi kardeşi olan Sancar, gençken futbolcu olabilirdi. 18 yaş altı Milli Takım’ın kaleciliğine çağrılan Sancar, akademik hayatı yeşil sahalara tercih etmiş.
Konuya ilişkin bir açıklamasında, “Bu, gerçekleşen bir rüyaydı” diyen Sancar, “Çünkü 7 yaşından beri futbolcu olmak istiyordum. Milli Takım’da da oynamak istiyordum. Fakat daha ciddi düşününce, çok iyi bir kaleci olmak için yeterince uzun boylu olmadığıma karar verdim. Ve çalışmalarına odaklandım” dedi.
www.hurriyet.com.tr 07.10.2015
