Teknopark İstanbul’da yerleşik Iradets, uzay çalışmalarında da kullanılabilecek çok amaçlı parçacık detektör sisteminin üretimi için faaliyetler yürütüyor. Mini uzay parçacık teleskobu Mini-SPT’de (Mini Space Particle Telescope) görev alacak sistem, uzay dışında ayrıca tıp, savunma ve ulusal güvenlik alanlarında da kullanılabiliyor.
Teknopark İstanbul, 15 Şubat’ta yaptığı basın açıklamasıyla, ev sahipliğini yaptığı Iradets’in Mini-SPT projesi kapsamında bir detektör sistemi geliştirmeye başladığını duyurdu. TÜBİTAK tarafından TEYDEB 1501 Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı kapsamında bulunan program dahilinde, 30 ay içerisinde geliştirilecek Mini-SPT’nin kalifikasyon modelinin test edilmesi hedefleniyor. Bu sayede sistem, uzayda görev yapamaya hazır hale gelecek. Iradets, Mini-SPT projesinde; TÜBİTAK-Uzay, Ankara Üniversitesi Hızlandırıcı Teknolojileri Enstitüsü Elektron Hızlandırıcısı ve Işınım Tesisi (TARLA), Sabancı Üniversitesi ve Türkiye Atom Enerjisi Kurumu yerine kurulan Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK) ile iş birliği yapıyor. Projeye İtalya’nın Ulusal Nükleer Fizik Enstitüsü (INFN) de destek veriyor.
Mini-SPT projesi kapsamında geliştirilen kompleks detektör sistemi, 10 x 10 x 30 cm ebatlarında ve 3 kg ağırlığında olacak ve uzaydaki radyasyonun tipini, yönünü, yük değerini, enerjisini ve akışını ölçecek. Bu sayede, uzay radyasyonunu oluşturan parçacıklar, bunların kaynakları ve dinamikleri hakkında birçok veri toplanabilecek. Özellikle yaklaşık 100 keV ile 400 MeV enerji aralığında, elektron, proton, foton ve ağır iyonlar ile ilgili toplanan veriler, halen uzayda veri toplayan daha büyük detektör sistemlerin topladığı veriler ile birlikte, gelecekte bu konuda yapılacak bilimsel araştırmalara ışık tutacak. Mini-SPT’nin alt detektör sistemlerinden biri tıp alanında da kullanılabilecek. Tümör cerrahisinde kullanılacak bu detektör ile operasyon sırasında küçük lezyonların kalıp kalmadığı tespit edilebilecek.
Iradets, INFN’de görev almış Türk bilim insanı Dr. Behçet Alpat tarafından, Yurtdışında Yaşayan Türk Bilim İnsanları Kurultayı’nda kendisine sunulan öneriyi kabul etmesi üzerine, 2012 yılında kuruldu. Uzay ortamında kullanılacak sistemlerin, uzay radyasyonuna dayanıklılığının test işlemleri konusunda çalışan şirket, Dr. Alpat’ın 2005 yılında İtalya’da kurduğu Maprad’ın Türkiye temsilcisi olarak faaliyetlerini sürdürüyor.
https://www.savunmahaber.com/ 16.02.2021
