TEI tarafından Turboşaft Motor Geliştirme Projesi (TMGP) ile üretilen TS1400 motorunun ilk prototipi TUSAŞ’a teslim edildi
“İlk Millî Helikopter Motoru TEI-TS1400’ün Teslimi ve Tasarım Merkezi Açılış Töreni” kapsamında TS1400’ün ilk prototipi Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ)’ne teslim edildi. Gerçekleştirilen teslim ve açılış törenine Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, SSB İsmail Demir, TEI Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Başkanı Mahmut Faruk AKŞİT ve TUSAŞ Yönetim Kurulu Başkanı ile birlikte diğer yetkililer de katıldı.
Törende konuşma yapan TEI Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Başkanı Mahmut Faruk AKŞİT, Turboşaft Motor Geliştirme Projesi (TMGP) kapsamında emeği geçen tüm TEI çalışanlarına teşekkür etti. Akşit konuşmasında proje süresince karşılaşılan tüm zorluklara rağmen motorun başarıyla geliştirildiğini ve böylece motorun ilk prototipinin de TUSAŞ’a teslim edildiğini ifade etti. Milli motor TS1400 prototipinin TUSAŞ’a teslim töreni öncesinde ise TS1400 motoru Cumhurbaşkanı Erdoğan ve davetlilerin huzurunda başarıyla tekrar test edildi.
TEI tarafından yürütülen Turboşaft Motor Geliştirme Projesi (TMGP) kapsamında geliştirilerek yerli GÖKBEY genel maksat helikopteri ve T129 ATAK taarruz helikopterlerine güç vermesi planlanan TS1400 geliştirme motorunun ilk çalıştırılması Ekim 2020’de gerçekleştirilmişti.
TEI – TUSAŞ Motor Sanayii A.Ş. tarafından 3 Aralık 2020 günü düzenlenen “TEI’DE KARİYER VE PROJELERİMİZ” etkinliğinde açıklamada bulunan TEI Genel Müdürü Mahmut F. AKŞİT, TS1400 motoruna dair sözleşmenin Şubat 2017’de imzalandığını, 2020’nin Ocak ayında ilk ateşlemenin başarıyla gerçekleştirildiğini hatırlatarak,
“İçinde bulunduğumuz yılın 22 Ekim gününde de motorumuzu (TS1400’ü) tam bir helikopter motoru olarak yani güç türbini de dahil, helikopterin pervanesini çevirecek güç türbini de dahil başarıyla çalıştırdık. 22 Ekimden bugüne kadar ufak tefek eksikliklerini aksesuarlar dahil tamamladık.”
ifadelerine yer vermişti.
Üretilecek ilk GÖKBEY genel maksat helikopterine motoru yetiştirmek için de TEI çalışmalarına devam ediyor. Akşit, muadillerine göre çok daha güçlü bir motor geliştirdiklerini açıklamış ve TS1400 motorunun, GÖKBEY’in testlerinde kullanılan ve mevcutta T129 ATAK taarruz helikopterlerimize güç veren motordan (LHTEC-CTS800-400A, 2 adet 1014 kW) 100-150 beygir kadar fazla güç ürettiğini söylemişti.
TEI-TS1400 Turboşaft Motoru
Türkiye’nin son dönemde başlattığı ve devam etmekte olan Özgün Hafif Genel Maksat, Türk Genel Maksat Helikopteri gibi projelerde, itki sistemleri yurt dışı kaynaklardan tedarik edilmektedir.
Turboşaft Motor Geliştirme Projesi (TMGP) kapsamında geliştirilen TEI-TS1400 Turboşaft Motoru ile bu projelerin en önemli bileşenlerinden motor sistemlerinin de yerlileştirilmesi ve bu projelerin yerlilik oranları artırılırken dışa bağımlılıklarının azaltılmasıhedeflenmektedir. Bu kapsamda Turboşaft Motor Geliştirme Projesi 8 Mart 2017 tarihinde resmi olarak başlatılmıştır.
Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) Alt Sistemler Dairesi önderliğinde yürütülmekte olan proje kapsamında, bir yandan Türkiye’de gaz türbinli motor tasarım, geliştirme ve test altyapıları oluşturulurken, diğer yandan da Özgün Helikopter’e entegre edilebilecek, 1400 shp gücünde, tip sertifikası alınmış özgün ve millî motor, TEI tarafından geliştiriliyor. Turboşaft Motor Geliştirme Projesi 8 yıllık bir proje olup, tamamı TEI çalışanlarından oluşan ve TEI’nin Eskişehir, Ankara ve İstanbul Mühendislik Ofisleri’nde bulunan yaklaşık 250 kişilik bir mühendislik ekibi projede çalışmaktadır.
TEI tarafından geliştirilen TS1400 Turboşaft Motoru Prototipi, 5 Aralık 2020 tarihinde düzenlenen tören ile Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. (TUSAŞ)’ye teslim edilmiştir. Prototip motor ile GÖKBEY Genel Maksat Helikopteri üzerinde çeşitli testler icra edilecektir. TEI-TS1400 Turboşaft Motoru’nun, test ve kalfikasyon faaliyetlerinin tamamlanmasına müteakiben 2024 yılında seri üretime geçmesi hedeflenmektedir.
TEI-TS1400 bazı alınarak geliştirilecek farklı Turboşaft Motor konfigürasyonları, diğer hava araçlarına da güç verecektir.
Teknik Özellikleri
| Kalkış Gücü (Deniz Seviyesi Statik) | 1.400 shp |
| 30 sn. Tek Motor Gücü (Deniz Seviyesi Statik) | 1.660 shp |
| Kalkış Gücü/Ağırlık | 8,54 (shp)/(kg) |
| Servis Yüksekliği | 20.000 ft |
| Çıkış Şaft Hızı | 23.000 rpm |
DefenceTurk ve SavunmaSanayiST 05.12.2020
