Çocukların okul başarını her şeyin üstünde tutan anne babalar aslında büyük bir hata yapıyorlar. Saatlerce ders çalışıp sınavlarda başarılı olamayan çocukları suçlamak yersiz. Uzmanlar uyarıyor: “Çocuğun etkili çalışmayı ve hızlı çözüm bulmayı öğrenmesi için ona mantık oyunları oynatın, bulmaca çözdürün.”
Zekâ oyunlarını ve bulmacaları neden öneriyorsunuz?
Türk Beyin Takım Kaptanı Ferhat Çalapkulu: Ünlü psikolog Piaget zekâyı ‘uyum becerisi’ olarak tanımlar. Günümüzün hızla değişen dünyasına uyum sağlayabilmek için zekâmıza daha fazla ihtiyaç duyuyoruz ve duymaya da devam edeceğiz. Rutini tekrar eden işlerde çalışan kişiler, bir süre sonra rutin kalıplara sıkışır ve beyin kalıplar içerisinde düşünmeye başlar. Zekâ oyunlarında farklı sorularla karşılaştığınız için size öğretilen kalıpların dışında düşünmeye başlarsınız. Bu da yaratıcı düşünme becerisini geliştirerek, gerçek hayatta karşılaşılan problemlere de farklı açılardan bakmamızı sağlar. Zekâ oyunları kalıplara sıkışmış beyinleri özgürleştirir, bakış açınızı zenginleştirir.
Mantık Oyunları Yazarı Ümit Abacıoğlu: Zekâ oyunları ile uğraşmak, uzun süre konsantre olabilmeyi ve etkin düşünebilmeyi geliştirir. Uzun süreli konsantrasyon, odaklanmayı, derinlemesine düşünme becerisini geliştirmeye yardımcı olur. Zekâ oyunlarını çözebilmek için, yeri gelince detayları, yeri gelince büyük resmi, yeri gelince de aynı anda hem detayı hem de büyük resmi görmeyi gerektirir. Bu da çoklu algıyı ve dikkati güçlendirir; parça-bütün ilişkisi kurmayı öğretir.
Peki, çocuğun okul başarısına nasıl bir etkisi var?
Ferhat Çalapkulu: Zekâ oyunlarında ipuçlarını bulmak, doğru sırayla değerlendirmek ve çözüme giden yolu oluşturmayı öğrenirsiniz. Bu da kişiye sistemli düşünme alışkanlığı kazandırır, hayatın her alanında problem çözme becerisinin gelişmesini sağlar. Dolayısıyla olayların sebep-sonuç ilişkisini kavramak ve çözüm üretmekte hız ve kolaylık sağlar.
Ümit Abacıoğlu: Nasıl düzenli spor yaptığımızda forma giriyor, fiziki sağlımıza kavuşuyorsak; yani vücudumuzun fiziki sağlığı için jimnastik yapıyorsak; beynimizin formda olması, sağlıklı kalması için de düzenli olarak beyin jimnastiği yapmamız gerekir. İşte bu nedenle de bulmaca ve zekâ oyunları çok önemli ve gereklidir.
Ne tür bulmacalar çözülmeli peki?
Ferhat Çalapkulu: Kare bulmaca çözmenin sözcük dağarcığını geliştirmesinden, sudoku ve benzeri zekâ oyunlarının Alzheimer’ı önlediğine veya başlamasını geciktirdiğine yönelik çalışmalar bulunmaktadır. Onlarca hatta yüzlerce çeşidi bulunan ‘zekâ oyunları’ ile beyin jimnastiği yapabiliriz. Herkesin yapmayı sevdiği spor farklı olabileceği gibi, herkesin beyin jimnastiği için seveceği ‘zekâ oyunları’ farklı olabilir. Okuma yazma bilmeyen okul öncesi çocuklar için dahi ‘Renklerle Sudoku’ gibi birçok zekâ oyunu üretilmiştir. Türkiye’de bu konuda en güvenilir kaynak olarak Türk Beyin Takımı tarafından geliştirilen onlarca zekâ oyunları bulunmaktadır.
Kaç yaşında başlanmalı?
Ümit Abacıoğlu: Beyin jimnastiğine ne kadar erken yaşta başlanırsa ne kadar düzenli ve sık tekrar edilirse, düşünme ve problem çözme becerileri de o kadar güçlenir ve kişilerin güçlü yetkinlikleri arasında yer alır. Zekâ oyunlarına başlamak için hiçbir zaman geç değildir, en doğru zaman başlamaya karar verdiğiniz andır. Bu nedenle sadece çocuklar değil, yetişkinler de bu oyunları oynamalı, bulmaca çözmeli ve bu ritüele yaşam boyu devam edilmeli.
DERS BAŞARISINDA DA ETKİLİ
Anne babalara önerileriniz neler?
Uzman Psikolog Cevher Sönmez: Çocuklarını mutlaka bulmacalarla ve zekâ oyunlarıyla tanıştırsınlar. Bu oyunların çocuğun bilişsel gelişiminde önemli rol oynadığı, dikkat ve odaklanma konusunda büyük yararlarının olduğu bilimsel araştırmalarla ortaya kondu. Bunun yanı sıra strateji geliştirme, problem çözme becerileri kazandırma, parça bütün ilişkisini geliştirme ve hafızayı kuvvetlendirme konusunda da yararları var. Ebeveynler, çocukların bu oyunları oynaması için onları bu oyunlardan alıkoyan uyarıcılardan arındırmalı. Dikkat, istek, uyum ve odaklanma süreçleri bu oyunlara yönelmede önemli rol oynar. Yani ortam içinde çok fazla uyaran olmamalı, çocuk onun için yararlı olacak içeriklerin farkında olmalı ve teşvik edilmeli. Çocuk oyun oynamaktan zevk alır. Bu oyunların da hem zevkli hem de yararlı olduğunu kavrarsa, bunu yaşamının bir parçası haline getirecektir. Üstelik bu durun okul ve ders başarısını da olumlu etkiler. Çocuğun etkili çalışmayı ve hızlı çözüm bulmayı öğrenmesi için ona mantık oyunları oynatmak, bulmaca çözdürmek gerekiyor. İspanya’da yapılan araştırmalarda sanal oyun ile doğal oyun arasındaki fark tespit edilmiş. Sanal oyunlar yaratıcı düşünme becerisini körleştirirken doğal oyun, yapboz ve akıl oyunları yaratıcı düşünme becerisine katkı sağlıyor.
HÜRRİYET 05.09.2020
