Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş (TUSAŞ) tarafından ANKA projesinden elde edilen tecrübelerle geliştirilen AKSUNGUR Yüksek Faydalı Yük Kapasiteli İnsansız Hava Aracı (YFYK İHA) Sistemi, bilindiği üzere ilk uçuşunu 20 Mart 2019 tarihinde başarıyla gerçekleştirmişti. Faydalı yük kapasitesi, donanımsal ve teknik özellikleri sebebiyle çok üstün teknoloji seviyesine sahip bir insansız hava aracı olan AKSUNGUR; Çok Rollü İstihbarat, Gözetleme, Keşif ve Taarruz ile Deniz Karakol görevlerini gerçekleştirme kapasitesine sahip. Peki, envanterdeki diğer İHA sistemlerine göre teknolojik gelişmişliği ve dolayısıyla donanım sayısı arttırılan AKSUNGUR, hangi yerli sistemleri bünyesinde barındırıyor? Bu yazımızda, açık kaynaklardan edindiğimiz bilgiler ışığında AKSUNGUR’da kullanılan bazı yerli sistemlere değineceğiz.
PD-170 Turbodizel Motor Sistemi
Türkiye’nin ilk turbodizel havacılık motoru olan PD-170, TUSAŞ Motor Sanayii (TEI) tarafından Orta İrtifa – Uzun Hava Kalış (MALE) sınıfı insansız hava araçlarında kullanılmak üzere geliştirilmiştir. Kısa süre önce TUSAŞ ANKA İnsansız Hava Aracı ile ilk uçuşunu gerçekleştiren PD-170, ANKA’dan sonra çift motorlu şekilde tasarlanan ANKA-AKSUNGUR’a da güç vermektedir. ANKA-AKSUNGUR’un, savunma sanayii sektöründe en kritik bileşenler arasında bulunan motor sisteminin yerli olması, üretim ve ihracat açısından kısıtlamalara maruz kalınmaması amacıyla yüksek önem arz etmektedir.
PD-170 motorları tarafından sağlanan 2x170HP’lik güç sayesinde AKSUNGUR, azami 3.3 ton ağırlıkla kalkış yapabilmekte ve 150kg faydalı yük ile 35kft’te 24 saat havada kalabilmektedir.
| PD-170 Teknik Özellikler | |
| Maksimum Sürekli Güç: | 170HP |
| Ağırlık: | 170kg |
| Özgül Yakıt Tüketimi: | <210 gr/kWh |
| Elektrik Güç Üretim Kapasitesi: | 9 kW (2 x 4.5kW) |
| Kritik İrtifa (Tam Gücün Sağlandığı İrtifa): | 20.000 ft |
| Maksimum İrtifa: | 30.000 ft+ |
| Pervane Devir Kontrolü: | Değişken Hatve, Tek Levye Kontrolü, Hidromekanik |
| Dişli Kutusu: | İtici ve Çekici Konfigürasyon Pervaneler ile Uyumlu |
| Motor Kontrolü: | Yedekli Elektronik Motor Kontrol Sistemi (FADEC) |
| Motor Kontrol Yazılımı: | Özgün DO178-C DAL-C uyumlu |
| EGÜS Kontrol Yazılımı: | Özgün, DO178C, DAL-C uyumlu |
| Yakıt: | JP8, Jet A1, EN590 |
| Uçak Arayüzü: | MALE Sınıfı İHA ile Uyumlu Mekanik, Elektronik ve Sinyal Arayüzü |
CATS FLIR
ASELSAN tarafından geliştirilen CATS Elektro-Optik Keşif, Gözetleme ve Hedefleme Sistemi, AKSUNGUR’un gözü konumunda. AKSUNGUR, CATS sayesinde görüntü istihbaratı (IMINT), hedef tespiti, hedef takibi ve lazer işaretleme görevlerini yerine getirebiliyor. ANKA İHA tarafından da kullanılan CATS, yaklaşık 59 kilogram ağırlığında ve 30 kilometre lazer işaretleme menziline sahip. CATS de üretim ve ihracat açısından kritik öneme sahip sistemlerin arasında yer alıyor. Hatta geçtiğimiz dönemlerde henüz CATS’in geliştirme faaliyetleri tamamlanmamışken, yurtdışından tedarik edilen muadil bir sistemin Türkiye’ye satışı durdurulmuştu. CATS’in faaliyete alınmasıyla birlikte bu alanda herhangi bir sıkıntı kalmadı.
Teknik Özellikler
Otomatik Kalkış ve İniş Sistemi (OKİS) Radar
ANKA-AKSUNGUR İnsansız Hava Aracı, Meteksan Savunma tarafından geliştirilen Otomatik Kalkış ve İniş Sistemi (OKİS) Radarı sayesinde çift yedekli otomatik iniş ve kalkış yeteneğine sahiptir.
Otomatik Kalkış ve İniş Sistemi (OKİS) Radarı, İnsansız Hava Aracı’nın (İHA) iniş ve kalkışında kullanılan üç boyutlu tek darbe transponder takip radarıdır. İHA’lar üzerinde yer alan transponder ve antenini içeren OKİS Hava Birimi ile pistte konuşlu tek darbe sorgulama radarından oluşan OKİS Yer Birimi olmak üzere iki ana birimden oluşmaktadır. OKİS Hava Birimi küçük boyut ve ağırlığı ile hemen her segmentte İHA’larda faydalı yük kapasitesine önemli bir etkisi olmadan kullanılabilmektedir. GPS sinyalinin karıştırmaya karşı korumasız olması sebebiyle, muhasamat zamanı İHA’ların otomatik kalkış ve iniş süreçlerinde güvenli bir çözüm olarak ortaya çıkmaktadır.
Yani yukarıda da yazdığı üzere AKSUNGUR, iniş/kalkış esnasında GPS köreltmelerine karşı korumalıdır.
Genel Özellikler:
· Kötü hava koşullarında ve GPS sinyalinin karıştırıldığı ortamlarda çalışabilirlik
· Küçük radar kesit alanına sahip orta irtifa İHA sistemleri için uygunluk
· Yansıma (ing. Multipath) etkisine karşı korumalı
· Düşük RF güç gereksinimi
· Uzun tespit ve takip menzili
· EH Koruması
· Platform-bağımsız mimari
· İki personelle taşınabilirlik
Sinyal İstihbaratı (SIGINT) Sistemi
AKSUNGUR İnsansız Hava Aracı, görüntü istihbaratının (IMINT) yanı sıra elektronik istihbarat (ELINT) ve komünikasyon istihbaratı (COMINT) dolayısıyla sinyal istihbaratı (SIGINT) yeteneğine de sahip. TUSAŞ İnsansız Hava Araçları Genel Müdür Yardımcısı Ömer YILDIZ tarafından paylaşılan bilgiye göre AKSUNGUR’un sinyal istihbaratı sistemleri, ASELSAN tarafından üretiliyor. ANKA’da da kullanılan bu sistem, anlık dinleme ve konum bulma gibi yetenekler sağlıyor. Stratejik öneme haiz bir sistem olduğu için teknik özelliklerine girmiyoruz.
Silah Sistemleri
ANKA-AKSUNGUR, her biri ASELSAN, Roketsan ve TÜBİTAK-SAGE tarafından geliştirilen MAM-L, MAM-C, CİRİT, Minyatür Bomba gibi mühimmatlar ile TEBER-81, TEBER-82, HGK-3 ve KGK-82 tipi güdüm kitleri kullanılacaktır. Buradaki en önemli nokta ise normalde Türk Silahlı Kuvvetleri envanterindeki insansız hava araçları tarafından taşınamayan, sadece F-16 ve F-4 tipi savaş uçakları tarafından taşınabilen Minyatür Bomba ile Mark-81/82 tipi genel maksat bombalarına entegre edilmiş TEBER-81, TEBER-82, HGK-3 ve KGK-82 tipi mühimmatların ilk kez ANKA-AKSUNGUR’un hizmete girmesiyle bir insansız hava aracı tarafından taşınacak olmasıdır.
Bu sayede, F-16 ve F-4 savaş uçaklarının uçuş sayısı azaltılarak hem uçakların uçuş ömürlerinden hem de ekonomik anlamda çok önemli miktarda tasarruf sağlanacaktır.
· MAM-L ve MAM-C
Türkiye, Katar ve Ukrayna envanterinde bulunan silahlı insansız hava araçları (SİHA) tarafından aktif olarak kullanılan MAM-L ve MAM-C, Roketsan tarafından sırasıyla L-UMTAS Tanksavar Füzesi ve CİRİT Füzesi üzerinden geliştirilen, 8 ila 14 kilometre menzile sahip itkisiz akıllı mühimmatlardır. ANKA-AKSUNGUR, 4’lü lançerler ile azami 24 adete kadar MAM-L veya MAM-C mühimmatı taşıyabilecektir.
| Teknik Özellikler | ||
| Mühimmat: | MAM-L | MAM-C |
| Toplam Ağırlık: | 22.5 kg | 8.5 kg |
| Harp Başlığı Ağırlığı: | 8-10 kg | 2.5 kg |
| Uzunluk: | 1000 mm | 800 mm |
| Çap: | 160 mm | 70 mm |
| Menzil: | 8-14 km | 8 km |
· Minyatür Bomba
ASELSAN ve TÜBİTAK-SAGE tarafından geliştirilen Minyatür Bomba; 100km+ menzile ve GPS/INS (KKS/ANS) güdüm sistemine sahip, dörtlü akıllı pnömatik salan ünitesinden (SPQR) atılan, hava-yer mühimmatıdır. Güçlendirilmiş beton hedeflere karşı etkili harp başlığına sahip olan Minyatür Bomba, 55km mesafeden 1 metrelik betonu delebilmektedir.
| Minyatür Bomba (MB) | |
| Menzil: | 100km+ |
| Maksimum İrtifa: | 40.000ft |
| Dairesel Sapma (CEP): | <15m |
| Güdüm: | GPS/INS (KKS/ANS) |
| Delme: | 55km mesafeden atıldığında 1 metrelik beton |
| Ağırlık: | 135kg |
| Çap: | 17cm |
· TEBER-81 ve TEBER-82 Lazer Güdüm Kitleri
Roketsan TEBER, MK-81 ve MK-82 genel maksat bombalarının vuruş kabiliyetinin artırılması amacıyla tasarlanmış; havadan karaya Ataletsel Ölçü Birimi (AÖB), Küresel Konumlama Sistemi (KKS) ve/veya Yarı Aktif Lazer Arayıcı Başlık (LAB) ile desteklenmiş hassas CEP (sapma) değerine sahip lazer güdüm kitidir. ANKA-AKSUNGUR’un, azami 2-4 adet TEBER-81/82 taşıyabilecektir.
| Güdüm Modları | Sadece AÖB AÖB+KKS AÖB+KKS+LAB AÖB+LAB |
| Harp Başlığı | MK-81, MK-82 |
| Arayıcı | Lazer Arayıcı Başlık (LAB) |
| Yaklaşma Sensörü | 2-15m |
| Menzil (Min,Maks) | 2-28 km |
| CEP – 50 (Dairesel Sapma) | < 3m |
| Manevra Kabiliyeti | ± 3g |
| Hareketli Hedef Kabiliyeti | < 50 km/h |
| Ağırlık (TEBER-82, TEBER-81) | ~270 kg (595 lb), ~155 kg (345 lb) |
| Uzunluk (TEBER-82, TEBER-81) | 2.65m (104″), 2.1m (81.5″) |
Hassas Güdüm Kiti (HGK)
TÜBİTAK-SAGE tarafından geliştirilen ve yine Mark serisi genel maksat bombalarına hassas güdüm yeteneği kazandıran Hassas Güdüm Kiti (HGK), 2017 yılından beri Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından aktif olarak kullanılmaktadır. HGK; orta irtifadan atıldığında 22km, 40.000ft irtifadan atıldığında ise 28km menzile ulaşabilmektedir. Ürünün dairesel sapma (CEP) değeri ise 3-6m arasındadır.
Kanatlı Güdüm Kiti (KGK)
TÜBİTAK-SAGE tarafından geliştirilen Kanatlı Güdüm Kiti (KGK), mevcut güdümsüz 500lb’lik MK-82 ve 1000lb’lik MK-83 genel maksat bombalarını, havadan karaya uzun menzillik akıllı mühimmatlara çeviren kanatlı bir güdüm kitidir. KGK sayesinde MK-82 ve MK-83 bombalarına, her tür hava koşulunda, hassas vuruş yeteneği kazandırılmaktadır. Bu sayede uçakların tehlikeli bölgelere yaklaşmadan, güvenli bir şekilde görevlerini tamamlamalarını sağlanmaktadır.
Yüksek irtifadan atıldığında 110km+, alçak irtifadan atıldığında ise 37km+ menzile ulaşabilen KGK, menzil bakımından AKSUNGUR’un en stratejik mühimmatları arasında yer almaktadır.
Bu yazımızda, TUSAŞ’ın ANKA mimarisi üzerine inşa ettiği yeni insansız hava aracı olan ANKA-AKSUNGUR’un yeteneklerinden ve ona bu yetenekleri sağlayan yerli alt sistemlerinden bahsettik. Taşıdığı mühimmat ve donanımlar bakımından Türkiye’yi insansız hava araçları bakımından bir üst lige taşıyacak olan AKSUNGUR’un, 2019 sonu veya 2020 başı gibi envantere gireceği tahmin ediliyor. TUSAŞ tarafından çok kısa bir süre içerisinde geliştirilen AKSUNGUR, F-16 ve F-4 tipi savaş uçaklarımızın yükünün azaltılmasında aktif rol oynayacak ve mevcut SİHA’lar ile savaş uçaklarımızın arasında ise ara platform görevi görecektir.
