Geçtiğimiz gün T.C. Milli Savunma Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, Suriye Rejimi’ne ait iki adet Sukhoi Su-24 tipi savaş uçağının düşürüldüğü açıklanmıştı.
SavunmaSanayiST.com edinilen bilgiye göre F-16 savaş uçağı tarafından düşürülen söz konusu Su-24 savaş uçaklarını, ilk olarak Türk Hava Kuvvetleri’ne ait E-7T Havadan Erken İhbar ve Kontrol Uçağı (HİK) tespit etti. Buna müteakiben E-7T HİK, Hava Muharebe Devriye Görevi (CAP) icra etmekte olan Türk F-16 savaş uçaklarını bölgeye yönlendirdi ve Rejime ait SU-24 uçakları, Türk F-16’sı tarafından düşürüldü.
Türkiye’de dört adet var
Dört adet Havada Havadan Erken İhbar ve Kontrol (HİK) Uçağı ve 1 adet Yer Destek Sistemi tedarikini içeren 1 milyar 468 milyon dolar değerindeki anlaşma, 4 Haziran 2002 tarihinde Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) ile Boeing arasında imzalanmıştır.
Halihazırda Türk Hava Kuvvetleri envanterinde; KUZEY, DOĞU, GÜNEY ve BATI isimlerinde dört adet HİK uçağı bulunmaktadır. Boeing 737 platformu üzerine kurulu olan HİK uçakları; 370+ kilometre menzile sahip Çok Rollü Elektronik Taramalı Radar’a (MESA), hava ve deniz tarama modlarına, 550+ kilometre menzilli dost-düşman tanımlama (IFF) sistemine, 41.000ft işletimsel irtifa tavanına, 10 kişilik görev ekibine, 2 kişilik uçuş ekibine ve 18 saate kadar (yakıt ikmali ile) havada kalış süresine sahiptir. Bu uçaklarla yaklaşık 400 kilometre çapında bir harekat sahasında yer alan öncelikle hava araçları ve hava savunma sistemleri ana harekat merkezi ile koordine edilerek dost ve düşman olarak tanımlanır. Düşman olarak tanımlanan unsurların hareketleri sürekli gözlenerek dost hava savunma uçak/silah sistemlerine aktarılır ve yine ana harekat merkezi ile koordineli olarak gerekirse angajman başlatılır ve yönetilir.
HİK’in beyni HAVELSAN’dan
Proje kapsamında, Türk savunma sanayii firmaları da çok kritik roller üstlenmiştir. Bu kapsamda Türkiye’nin önde gelen savunma sanayii firmaları arasında yer alan HAVELSAN; Hava Kuvvetleri Komutanlığı için Havadan Erken İhbar ve Kontrol Uçağının harekat faaliyetlerini yöneten görev bilgisayarı yazılımlarının geliştirilmesi ve entegre edilmesi, yer destek sistemlerinin geliştirilmesi, bu sistemlerin ömür devri içerisindeki bakım ve yeniden uyarlama faaliyetlerinde yer almıştır. Bu faaliyetler, HİK Projesi için kritik öneme haizdir. Uçuş ekibinin talepleri doğrultusunda HAVELSAN tarafından ilave yetenekler de geliştirilerek harekat yazılımlarına yeni kabiliyetler ilave edilmektedir.
Görev Yazılımları
“Görev Bilgisayarları” uçak üzerinde yer alan birden fazla algılayıcıdan elde edilen bilgilerin entegrasyonu, algılayıcılardan elde edilen bilgiler ışığında harekat sahasına ilişkin taktik harekat resminin hazırlanması, dost ve düşman unsurlarına ait durum-tehdit değerlendirmesi, istenilen algılayıcının ihtiyaç duyulan göreve tahsis edilmesi, , silah vb. tüm Komuta Kontrol, Muhabere, Bilgisayar, İstihbarat ve Keşif (C4ISR) işlevlerini yerine getirmektedir. “Çok İşlevli Birimler” ise Görev Konsolları ve Görev Bilgisayarları ile seyrüsefer, radar, dost-düşman tanıma (IFF), haberleşme, veri iletişimi ve elektronik destek tedbirleri (ESM) gibi alt sistemler arasındaki arayüzleri oluşturur.
Yer Destek Sistemi
Yer Destek Sistemi, harekatı icra edecek görev ekibinin eğitimi için Görev Simülatörü Alt sistemi, görev planlama ve görev sonrası analiz için Görev Destek Merkezi Alt sistemi ve yazılım geliştirme ve konfigürasyon yönetimi için Yazılım Destek Merkezi Alt Sisteminden oluşmaktadır.
Görev Destek Merkezi
Göreve çıkılmadan önce uçuş ve görev planlamalarının yapılarak görev veri setinin üretildiği, işlendiği ve görev disklerine yüklendiği, görev bitiminde ise uçuş esnasında kaydedilmiş verilerin (İz, Sensör, Link, Elektronik Destek Tedbirleri, Muhabere vs.) tekrar oynatıldığı, analiz edildiği ve raporlarının üretildiği yerdir. Yer destek sistemleri ile Harekat, Lojistik, Personel gibi Hava Kuvvetlerinin tüm faaliyetlerinin yönetildiği Hava Kuvvetleri Bilgi Sistemi (HvBS) arasındaki veri transferi ve analizi de burada gerçekleştirilir.
Temel olarak şu işlemler yerine getirilir:
1. Görev Planlama
a) Görev Haritası Hazırlama
b) Link Planı Hazırlama
c) Haberleşme Planı Hazırlama
d) Elektronik Destek Tedbirleri Planı Hazırlama
e) Radar/IFF Planı Hazırlama
f) Taktik Ortam Planlama
e) Hazırlanan Planların Görev Diskine Yazılması
2. Uçuş Planlama:
a) Uçuş Kabini Veri Yükünü Hazırlama
b) Seyrüsefer Veri Tabanı Diskini Hazırlama
c) Kalkış ve İniş Hesaplarını Yapma
3. Görev Sonrası Analizi:
a) Konsol Görüntülerini Yeniden Oynatma
b) İz Verilerini Yeniden Oynatma
c) Görev Sonrası Veri Analizi
Görev Simülatörü
Görev Simülatörü, görev ekiplerinin simülasyon ortamında eğitilmelerini, eğitim ihtiyaçlarını karşılayabilecek gerçeğe yakın ve kontrol edilebilir senaryoların oluşturulmasını ve ayrıca gündelik görevlerde sık karşılaşılmayacak harekat ortamlarının (angajman ve kurtarma operasyonları gibi) güvenli ve maliyet etkin bir biçimde oluşturulmasını sağlar.
Burada gerçekleştirilen temel işlemler şunlardır:
- Eğitim geliştirme
- Eğitimin icra edilmesi
- Dibrifing
- Yazılım Destek Merkezi
Yazılım Destek Merkezinin amacı, HİK sistemleri içerisindeki ana alt sistemlere yönelik milli tasarım ile yazılım değişikliklerini ve test kabiliyetlerini Hv.K.K.lığı’na sağlamaktır.
HAVELSAN halen 3.nci Jet Ana Üs Komutanlığı Yazılım Destek Merkezinde bulundurduğu otuzdan fazla mühendisi ile Görev Bilgisayarı alt sistemi ve Yer Destek Merkezi yazılımlarının izlenmesi, yönetimi ve idamesini yerine getirmektedir, harekât ihtiyaçları doğrultusunda verimliliğini arttıracak şekilde yazılım desteği sağlamaktadır.
Yazılım Destek Merkezi iki alt sistemden meydana gelir:
a) Yazılım Geliştirme ve Konfigürasyon: Görev Yazılımları ve Yer Destek Sistemleri yazılımlarının konfigürasyon takibinin yapılması ve geliştirilmesi amacıyla gerekli her türlü bilgisayar ve yazılım desteği sağlanır.
b) Yazılım Test Ortamı: Harekâta yönelik unsurlar olan Uçak, Görev Simülatörü ve Görev Destek Merkezinin testler için kullanımını en aza indirmek için Yazılım Destek Merkezi Bünyesinde Yazılım Test Ortamı bulunmaktadır.
SavunmaSanayiST.com 02.03.2020
