Gün geçtikçe savunma sanayi teknoloji alanında çok büyük adımlar atmaktayız. Gerek ülke içerisinde, gerekse ihracatta çok büyük rekorlar kırıyoruz. Dünyanın en başarılı savunma şirketleri listesi açıklandığında kesinlikle ülkemizden en az bir savunma şirketi yerini alıyor. Bu sistemler, bizim dışa bağımlılığımızı azaltmakla beraber ülkemizin milli teknoloji hamlesine de çok büyük katkılar sunmaktadır. Bu yazımızda milli imkanlar ile yapılmış ve sadece ülkemizde değil, birçok ülkede de kendini ispatlayan T129 Atak helikopterini ele alacağız.
T129 ATAK Helikopteri, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin taarruz helikopteri ihtiyacının giderilmesi amacıyla milli imkan ve kabiliyetler doğrultusunda geliştirilmiş olup, teslim edilen helikopterler gece ve gündüz koşullarında yüksek manevra ve performans kabiliyeti ile Türk Silahlı Kuvvetleri’nin operasyonlarında etkin bir şekilde görev yapmaktadır. Bu helikopterler, dünyanın en güçlü saldırı helikopteri arasında yer almaktadır. Dünyanın en güçlü on saldırı helikopteri arasında T129 Atak Helikopteri kendine altıncı sırada yer buluyor. Her geçen gün savunma sistemleri ve teknolojileri gelişmesiyle beraber bu sıra giderek yukarıya tırmanması hedefleniyor.
Atak Helikopterin Hikayesi
Bilindiği üzere Türk Silahlı Kuvvetlerin helikopter tecrübesi 1972’li yıllarının başında geliyor. Birçok harekatta helikopterleri kullanan Türk Silahlı Kuvvetleri gerek yetenekleriyle gerekse kullanma arzularıyla ön plana çıkıyorlardı. Harekatlara veya saldırılara cevap verebilmek için taarruz helikopterlerine ihtiyacımız vardı. Bunun üzerine Türkiye helikopter arayışlarına girmişti. Ama burada ki en büyük hedefimiz kendimize ait bir helikopter üretmekti. Bu sebeple gerek ülkelere teklifler sunuyor gerekse helikopter ihaleleri başlatıyorduk. Bu ihalelerin başında da T-129 Atak Helikopteri geliyordu.
İlk Atak ihalesi 1995 yılında açıldı. Bu ihalenin şart namesinde Türkiye belli başlı şartlar ortaya koyuyordu. Bu şartlar; Türkiye için özel bir helikopter üretilecek ve bu helikopterlerin Türkler tarafından sınırsız teknoloji geliştirmeye sahip olacaktı, üçüncü ülkelere satışı olacaktı ve biz bu helikopterlere istediğimiz silahları entegre edecektik. Bu şartlardan sonra ihaleye beş firmadan cevap gelmişti. Bu firmaların iki tanesi Amerika’dan, iki tanesi Avrupa’dan ve bir tanesi de Rusya firmasından gelmişti. Avrupa tarafından Fransa ve Almanya ortak ürettikleri Tiger helikopteri ve İtalyanların Agustawestlanda A-129, Rusya K52 helikopterleri, Amerika cephesinden Boeing firmasının ürettiği Ah-64 Apache ve Bell firmasının ürettiği Ah-Pirsen King helikopterleri ile ihaleye katılmışlardı.
Tiger Helikopteri (Fransa ve Almanya)
Agustawestlanda A-129 Helikopteri (İtalya)
K52 Helikopteri (Rusya)
Ah-64 Apache (Amerika)
Ah-Pirsen King (Amerika)
İhale başladığında Fransa ve Almanya’nın ortak ürettikleri helikopter olan Tiger ve İtalyanların A-129’u diğer rakiplerine göre geride kalarak ihaleye erkenden veda etmişlerdi. Çünkü bu helikopterler saldırı helikopterleri değillerdi. Bu helikopterler aslında silahlı keşif helikopterleriydiler. Türk Silahlı Kuvvetlerin en çok istedikleri helikopter Ah-64 Apache idi. Çünkü hem ihtiyaçlarını karşılıyor hem de bir taarruz helikopteriydi. Ama Boeing firması bu helikopterlerin Türkiye’de üretilmesine sıcak bakmıyorlardı. Bu sebepten dolayı Türk Silahlı Kuvvetleri mecburen Apache’den vazgeçmişlerdi. Böylece ihaleye katılacak ve TSK tarafından seçilecek helikopter sayısı ikiye düşmüştü. Bunlar K52 ve Ah-Pirsen King helikopterleriydi.
Ruslar şartnamede ki tüm şartları kabul etmelerine rağmen ihalenin sonunda Amerikan firmasının ürettiği Ah-Pirsen King helikopterleri seçilmişti. Yalnız Ah-Pirsen King helikopterleri şartnamede ki bazı teknik kurallara sahip değillerdi. Planlanan Atak helikopterleri inişte tekerlekleri üzerine inmesi istenilirken, Ah-Pirsen King helikopterleri kızaklıydı. Kızaktan tekere geçme hem maliyetli, hem de zaman kaybı olacağından başta sıcak bakılmasa da Türkiye’nin tek şansı bu helikopterler olduğu için kabul etmek zorunda kalıyoruz.
Daha sonra sipariş verme aşamasına geçildiğinde firma tarafından problemler ortaya çıkmaya başlamıştı. Bu problemler; Türkiye uçağı üçüncü ülkelere satamayacak, helikopterlere yeni füze ve silah sistemleri entegre etmek istenilirse ücret karşılığında firmaya yaptırılacak ve helikopterlerin kodları hiçbir şekilde Türkiye’ye paylaşılmayacak gibi şartlar sunulmuş oldu. Bunun üzerine birçok kez toplantılar, pazarlıklar yapılmaya çalışılsa da birinci Atak projesi 2007 yılında resmen iptal edilmiş oldu.
İkinci İhale
2007 yılında ihalenin son bulmasıyla beraber yeni bir ihale kapısı açılmıştı. Bu ihale diğer ihaleye göre daha farklı olacaktı. Çünkü hem daha tecrübeliydik hem de bu ihale bizim yerli bir helikoptere sahip olacağımız kapıyı açacaktı. Bu ihalenin de belli başlı şartları vardı. Ülkelerden helikopterin motor, gövde ve birkaç alt sistemlerinin karşılanması isteniliyordu. Bunlar karşılandığında Türkiye artık kendi helikopterini üretecekti. Görev bilgisi ve silah sistemleri gibi tüm mühendislik bize ait olacaktı. Ülkelerin sadece teknoloji desteği sağlamaları isteniliyordu. Bunun üzerine bu ihaleye üç ülkeden cevap geldi.
Bunlar; Güney Afrika’dan Denel firmasının Rooivalk helikopterleri, İtalyan tarafından A-129’un daha gelişmişi A-129 CBT sürümleri ve Rusya tarafından Kamov K52 helikopterleri ihaleye katılarak müzakereler başlamış oldu. Ama Türkiye, Ruslardan Kamov K52 helikopterlerinin yerine Mi-28 helikopterleri ile ihaleye katılmalarını istemiş. Mi-28 helikopterleri Rusların stratejik silahlarından biri olduğundan teklifi geri çevirmek zorunda kalıyorlar. Bunun üzerine Ruslar ihaleden çıkarılmışlardır. Böylece Güney Afrika ve İtalyanlar kalmıştı.
Aslında ihalenin başında Güney Afrika diğer rakiplerine göre ilerideydiler. Tüm istenilen şartları kabul ederek, her türlü teknoloji desteği de beraberinde vereceklerinin teminatını veriyorlardı. Ama burada ki problem Denel firması o yıllarda iflasın eşiğindeydi. Siparişler verildikten sonra firmanın batması tüm emekleri boşa götürecekti. O dönemde politikada İtalyanlarla aramızın iyi olması ve şartnamede ki tüm imkânları sağlayacaklarından dolayı ihale İtalyanlara verilmiş oldu.
İtalyanların A-129 helikopterlerinde belli başlı problemleri vardı. Bu helikopterler rakiplerine göre çok küçüktüler. Mühimmat taşıma kapasiteleri çok azdı ve bu ileride sıkıntılar oluşturabilirdi. Bunun yanında motoru zayıf, ön tarafta 20 mm’lik makinalı top ağır geliyordu. Bunları göz ardı ederek Türk mühendislerimiz gecesini gündüzüne katarak ortaya kendi alanında çok başarı olan T-129 Atak helikopterini çıkarmış oldular.
§ Mi-28 (Rusya)
§ Mi-28 Önden Görünüşü
Rooivalk (Güney Afrika)
Final
Bu denli yorucu yoldan sonra nihayet bir anlaşmaya varılmıştı. İsteklerimizi tam anlamıyla karşılamasa dahi, Türk mühendislerimizin tecrübesi ve becerisiyle çok zayıf olan bir helikopteri dünyada en iyilerin arasına giren bir canavara dönüştürmüşlerdi. Çok zayıf olan motor yerini kat ve kat daha güçlü bir motora bırakmış oldu. Ön tarafta makineli top daha hafif ve daha güçlü sürümü ile değiştirilerek helikopterin özelliğini apayrı yere taşımış oldu. Uçak ilk teslim edildiğinde elektronik sistemler isteklerimizi karşılamıyordu. Aselsan’ın devreye girmesiyle beraber tüm isteklerimizi rahatlıkla karşılayan bir sistem ile gücümüze güç kattık.
Yine aviyonik sistemlerinden tasarımına kadar kendi imkânlarımızı kullanarak yerli bir taarruz helikopteri ortaya koymuş olduk. Sadece ülkemiz de değil, tüm dünya da büyük yankılar oluşturularak ihracatın gerçekleşmesi için ülkeler araya girmeye başladı. Bu hikâyede anlatılmak istenen, Türk mühendislerimiz istedi ve başardı. Hiçbir şeyi bahane olarak görmedi. Hiçbir zorluğu aşılamaz gözüyle bakmadı. Sadece hayal etti ve çalıştı. Geçmişte bir tane helikoptere muhtaç iken, şuanda gururla ürettiğimiz Atak helikopterlerinin Türk Silahlı Kuvvetlerine 51 tane teslimatın gururunu yaşıyoruz.
T-129 Atak Helikopteri
Teknik Özellikler
AselFLIR-300T
T-129 Atak Helikopterimiz ilk uçuşunu 2009 yılında İtalya’da gerçekleştirmiştir. Ancak İtalya’daki ilk uçuş olduğundan dolayı birkaç kazayla sonuçlanmıştır. Helikoptere eskisinden daha güçlü motor entegre edildiği için arka kuyruk çekişinde problem yaşandığından dolayı helikopter fazla yükselmeden düşmüşmüştür. Ama herhangi bir can kaybı veya yaralanma olmamıştır. Daha sonra tekrardan çalışmalar sonucunda yeni testler yapılarak uçuş sağlıklı bir şekilde yapılmıştır. Türkiye’deki ilk uçuşunu ise 17 Ağustos 2011 yılında gerçekleştirmiştir. T-129 Atak Helikopterin her koşulda ve her iklimde rahatlıkla uçması için tasarımları titizlikle yapılmıştır. Bu sebeple sıcaklık testleri 2012 yılında Güney Afrika’da yapılmıştır.
T129 ATAK Taarruz ve Taktik Keşif Helikopteri, iki pilotun da azami çevresel görüşe sahip olduğu tandem adı verilen ve pilotların önlü-arkalı oturduğu kokpit dizaynı, tekerlekli ana iniş takımları, üstün manevra kabiliyetine sahip beş palli ana rotor sistemi, iki palli yeni tasarım kuyruk rotor sistemi ve her biri 1.373shp güç üretebilen, beka kabiliyetini artıran yüksek performanslı iki adet LHTEC CTS800-4A turbo şaft motoru ile teçhiz edilmiştir.
Helikopterin baş tarafında bulunan AselFLIR-300T Gündüz ve Gece Görüntüleme Sistemi 360° dönebilmekte, yaklaşık 20 km’ye kadar mesafedeki hedefleri tespit, 10 km’ye kadar mesafedeki hedefleri ise teşhis edebilmektedir. T129 ATAK Helikopteri için özel olarak geliştirilen AVCI Kaska Entegre Kumanda Sistemi yüksek takip hassasiyeti sayesinde hedef tespit ve silah sistemlerinin, pilot bakış hattına otomatik yönlendirilmesini sağlamaktadır.
Yakın hava desteği görevleri için 76 adete kadar güdümsüz roketler ve 500 adet mühimmat kapasiteli 20 mm. top ile donatılmış olan T129 ATAK, çok amaçlı görevlere uygun olarak da 8 adet UMTAS Anti- Tank Füzesi, 16 adet CİRİT Lazer Güdümlü Füze, 8 adet STINGER Hava-Hava Füzesi ile en modern elektronik harp ve elektro-optik sistemleri de bünyesinde barındırmaktadır.
T-129 Atak Helikopterin Teknik Özellikleri
https://www.ceyrekmuhendis.com/ Muhammed Emin Kula 04.11.2019
