Anadolu’nun en büyük mucidi Cezeri’nin olağanüstü makinelerinin sergilendiği ‘Cezeri’nin Olağanüstü Makineleri’ adlı sergi 15 Şubat’ta açılıyor
Zamanı aşan fikirleri, bakış açısı ve felsefesiyle modern mekaniğin babası kabul edilen, Artuklu Sarayı’nın 26 yıl başmühendisliğini yapan, Anadolu’nun en büyük mucidi Cezeri’nin olağanüstü makineleri, 15 yıllık titiz bir çalışmayla 800 yıl aradan sonra yeniden canlanıyor.
Merkezine Cezeri’yi yerleştirerek mekanik tarihinin görkemli hikayesini ilham verici bir şekilde sunacak ‘Cezeri’nin Olağanüstü Makineleri Sergisi’, 15 Şubat’ta Uniq Expo’da kapılarını açıyor. Cezeri’nin 13’üncü yüzyılda yazdığı kitabı ‘Kitab-ül Hiyel’deki tarife uygun ve çalışır vaziyette üretilen makinelerini karşımıza çıkaracak sergi, adeta bir bilim tarihi arkeolojisi sayılabilecek yapısıyla dünyada bir ilk olma özelliğini taşıyor.
Sergi küratörü Mehmed Ali Çalışkan Cezeri ile ilgili olarak; “Cezeri, olağanüstü bir makine mühendisi. Böyle bir değeri sahiplenmek ve adını daha fazla duyurmak bizim için büyük bir onur. Mekaniğe kazandırdığı tüm yenilikler dışında, makine tasarımıyla hikaye anlatan bir sanatçı o. Ve azimli. Bıkmadan, usanmadan deniyor. ‘Denenmemiş bilgi, doğru ile yanlış arasında bir yerde asılı kalır’ sözüyle mühendisliğin en önemli ilkesini 800 yıl önce belirlemiş. Dünyanın ilk insansı robotları, şifresi Enigma’dan bile güçlü kilitler, bugün hâlâ kullandığımız 4 zamanlı dişli mekanizmalar, zamanı hassas şekilde ölçen saatler ve krank mili… Mühendisliği sanatla, bilimi hayatla buluşturan Cezeri’den öğreneceğimiz pek çok şey var” dedi.
İstanbul Cezeri Müzesi Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Selami Çalışkan ise, müze fikrinin nasıl ortaya çıktığını “Mühendis olan babam Durmuş Çalışkan, Cezeri’nin mühendisliği konusunda en kapsamlı akademik çalışmayı yapan kişiydi, şimdi onun bu değerli mirasının dünyanın en güzel müzelerinden birisine dönüşme sürecine tanıklık etmek ve bu sürecin önemli bir parçası olmak, evlatları olarak bize büyük bir mutluluk veriyor. 15 senelik titiz bir çalışmayla hayata geçirdiğimiz sergimizi baştan sona ilham vermek üzere tasarladık, ziyaretçilerimiz geçmiş, şimdi ve gelecek arasında bir yolculuğa çıkacaklar” sözleriyle anlattı.
4 METRELİK DEV MAKİNELER
Cezeri’nin Olağanüstü Makineleri sergisi, 1500 m2’lik alanda, içerisinde boyutları 4 metreyi bulan dev makinelerle birlikte 66 farklı alete, makineye ve çeşitli düzeneklere yer veriyor. Eserlerin çalışma prensiplerini anlaşılır bir biçimde ortaya koyan sergide, Cezeri’nin şifreli, dört sürgülü kapı kilidi, şifreli kasası, dünyaca ünlü filli su saati, anıt su saati, tarihin ilk insansı robotu olan içecek sunan çocuk otomatı gibi birçok çalışmasının birebir örneklerini görmek mümkün.
Sergide kısa bir filmle karşılanan ziyaretçiler sırasıyla; Cezeri öncesi mekanik tarihi (Yaşam – Kalım),Cezeri dönemi sanatı ve siyasi kaosunun anlatıldığı bölüm (Kaos ve Düzen),Cezeri’nin kitabına ait görsellerin olduğu Harikalar Kitabı bölümü, Cezeri’nin makinelerinin birebir çalışır örneklerinin ve etkileşimli eğitim düzeneklerinin olduğu sanat bölümü, Cezeri’nin üretim araçlarının olduğu Cezeri’nin Atölyesi bölümü, Cezeri sonrası mekanik tarihinden örneklerin bulunduğu Saldırı bölümü ve gelecek tasvirinin olduğu gelecek bölümüyle tanışacaklar.
ENERJİ KAYNAĞI SU BAŞROLDE
‘Cezeri’nin Olağanüstü Makineleri’ sergisindeki çalışır durumdaki birebir versiyonlarda dönemin koşullarındaki gibi enerji kaynağı olarak su kullanıldı. Sergide, bilimden sanata, tarihten mekaniğe ait birçok etkileşimli öge ziyaretçileri bilgilendiren sıra dışı bir sergi deneyimi sunuyor. Cezeri’nin birbirinden ilginç makineleri ve Türk – İslam sanatının estetik ve tarihi unsurları dışında; Antik Çin, Mısır, Yunan ve çağdaş Batı medeniyetlerinin bilim adamları da mekanik tarihinden çeşitli örneklerle karşımıza çıkıyor.
ÇOCUKLARA CEZERİ ATÖLYESİ
7’den 77’ye herkese hitap eden Cezeri’nin Olağanüstü Makineleri sergisi, her pazar düzenlenecek çocuk atölyelerine ev sahipliği yapacak. Bilim, sanat ve tarihle dolu sergi ziyaretinin ardından Cezeri’nin bazı icatlarını yeniden yapacak olan çocuklar yaratıcılıklarını ve hayal güçlerini artıracak. 30 Haziran’a kadar UNIQ İstanbul’daki UNIQ Expo’da devam edecek olan ‘Cezeri’nin Olağanüstü Makineleri Sergisi’, haftanın her günü ziyaretçilere açık olacak.
CEZERİ KİMDİR
Tam adı Bedi‘uz-zemân Ebû el-‘İzz b. İsmaî‘l b. el-Rezzâz el-Cezerî olan, Diyarbakır (Amid) yöresinde Artuklular döneminde 1200 yılı dolaylarında yaşamış bir mühendistir. Artuklu Sarayında kesintisiz 25 yıl (1181-1206) baş mühendislik görevini sürdürmüştür. Cezeri hakkında günümüze kadar ulaşan en önemli çalışma Cezeri’nin kendi kitabı olan ‘Kitab-ül Hiyel’dir. Donald R. Hill bu kitabı Arapçadan İngilizceye çevirerek Cezeri’nin daha çok tanınmasını sağlamıştır. Daha sonra ‘Kitab-ül Hiyel’, İhsan Fazlıoğlu ve eşi Şükran Fazlıoğlu tarafından Arapçadan Türkçeye çevrilmiş ve Durmuş Çalışkan tarafından da Cezeri’nin mühendisliğiyle alakalı karanlık bir nokta kalmayacak şekilde teknik açıklamalarla zenginleştirilmiştir. Cezeri’nin hayatı hakkında kendi kitabında verdiği bilgilerin dışında hiçbir kaynak bulunmamakta ve bugüne kadar çeşitli mahfillerde dile getirilen görüşler spekülasyondan öteye geçmemektedir.
MEHMED ALİ ÇALIŞKAN KİMDİR?
1975 yılında İstanbul’da doğan Mehmed Ali Çalışkan, Tekhnelogos firmasında CTO, Libronet firmasında CEO, Cezeri Limited firmasında ise Genel Müdür olarak çalışmaktadır. Makine mühendisliği eğitimi ardından Felsefe alanında yüksek lisans ve doktora yapmıştır. Yazılım mühendisi olarak mühendislik yazılımları geliştirmiş, yapay zeka alanında çalışmalar yapmıştır. Bilim ve Felsefenin Ortasında Rastlantı isimi bir kitabı bulunmaktadır. Cezeri projesinde genel koordinatör ve küratör görevini üstlenmiştir.
HABER TÜRK 13.02.2019
