CES’e bu yıl Uber’in desteklediği Bell Nexus damga vurdu. Önümüzdeki yıllarda ise uçan otomobil veya taksiler hayatımızda olacak. Yaklaşık 5 yıl önce uçan oto sayıları azdı ama artık takip etmekte bile zorlanıyorum. Mesela Slovenya’dan iddialı bir uçan araba projesi dikkat çekiyor. Türkiye’nin de bu alanda projesi olmalı. Yerli otoyu geliştiren babayiğitler, uçan otoyu da gündemlerine almalılar.
Her yıl, Ocak ayının ilk haftasında, Las Vegas’ta önemli bir fuar geleceğe, değişime ve sürpriz yeniliklere kapılarını açıyor. Consumer Technology Association (CES) olarak anılan tüketici elektroniği fuarında havacılığın geleceği ile alakalı birçok panel de yapılıyor. Sektörün geleceği ile ilgili üst düzey yetkililer sunumlar yapıyorlar. Son yıllarda ise fuarın gündeminde yoğunlukla uçan taksi prototipleri yer alıyor.
Geçen yıl, 2018 Ocak ayında ben de fuarı ziyaret ettiğimde Uber’in tasarladığı, Uber Elevate ön plandaydı. Bu sene ise Uber’in desteklediği Bell Nexus fuara damga vurdu. Önümüzdeki yıllarda ise uçan otomobil veya taksiler hayatımızda olacak. Yaklaşık 5 yıl önce uçan oto sayıları azdı, ama artık takip etmekte bile zorlanıyorum.
Mesela Slovenya’dan iddialı bir uçan araba projesi dikkat çekiyor. Türkiye’nin de bu alanda projesi olmalı. Yerli otoyu geliştiren babayiğitler, uçan otoyu da gündemlerine almalılar. Ülke olarak insansız hava aracında (İHA) önemli mesafe kat ettik. Uçan taksilerin, insansız modelleri de ciddi ilgi gören projeler arasında olduğuna göre ülkemizden de bir uçan oto projesi çıksa fena mı olur? Dilerim olur. Ben kendim için uçan otomobiller derlemesi yaptım. 2019’da hayatımıza girecek olan var mı? Şehirler, uçan otolara nasıl hazırlanacak? Bu konuların da üzerinde durarak uçan otoları inceledim. Buyurun…
BOEING – AIRBUS İLE GOOGLE-UBER
Dünya’nın önde gelen 2 yolcu uçağı üreticisi; Boeing ve Airbus gibi firmalar elektrikli uçan taksiler ve arabalar tasarlayan şirketlere, kişilere veya üniversitelerin mühendislik bölümü öğrencilerine büyük ekonomik destek sağlıyorlar. Airbus kendi tasarımı Vahana’yı test ediyor, Boeing’le beraber de Uber’e destek veriyor. Boeing hem Uber’e hem de Bell Nexus’a destek veriyor. GoFly adında her yıl düzenledikleri uçan taksi projeleriyle ilgili yarışma düzenliyor. Google da Kitty Hawk, Cora, BlackFly projelerinde ortaklık yapıyor.
DİKEY İNİŞ-KALKIŞ YAPACAKLAR
Uçan otomobiller başlangıçta kısa pistlerden havalanacak şekilde tasarlanıyordu. Ancak teknolojinin baş döndüren hızıyla, mini drone’ların açtığı yoldan ilerlenip dikey iniş-kalkış yapan modeller tasarlanmaya başlandı. Dolayısıyla uçan otolar, geleneksel uçaklar gibi piste ihtiyaç duymayacak. “A vertical take-off and landing” kısaca VTOL olarak tarif edilen teknikle, olduğu yerden, “dikey havalanan ve dikey iniş yapan” araçlar yaşamımıza girecek. Hata piste ihtiyaç duymadan, VTOL tekniğiyle, şehir merkezlerinden taşımacılık yapabilecek büyük yolcu uçakları için de çalışmalar yapılıyor.
UÇAN OTOLARA HANGİ ŞEHİRLER HAZIR?
Dünya genelinde epeyce uçan otomobil-taksi projesi var. Ama henüz onları tarif eden ve benimsenmiş isimleri de yok. Fakat uçan arabaların gelecekte önemli bir ulaşım aracı olacağı ve hayatımıza bire bir etki edeceği de kesin. Ancak uçan araçların hayatımıza girebilmesi için sadece onların hazır olması yetmiyor. Mevzuatlarla birlikte şehirlerin de altyapılarıyla uçan otomobil kullanımına hazır olması gerekiyor. Şu ana kadar gündeme gelen uçan otomobiller, yazılım ve teknolojide belli seviye kazanmış ülkelerle bağdaştırılıyor. Bu konsepte uygun şehirler ise Delhi, Tokyo, Mumbai, Seul, Sydney, Taipei, Dallas, Los Angeles ve Dubai olarak lanse ediliyor. Proje tasarımcıları da başlangıç için bu şehirlerin en uygunları olduğunu düşünüyor.
2019’DA HANGİ MODEL UÇACAK?
Uçan otoların hizmete girebilmesi için gelişmiş bir teknoloji ağına ihtiyaç var. Mesela 2017 yılında uçan taksilerin bazı şehirlerde yolcu hizmetine gireceği belirtilmişti, ama 2019 yılına geldik ve ortada bir şey yok. Regülasyonların, yani yasal düzenlemelerin eksikliği, havacılık sektörünün altyapısıyla hazırlanmasındaki zorluklar süreci biraz geciktiriyor. Tabi bazı firmalar her ne kadar hazır olduğunu söylese de onlar da tam olarak projelerini bitirebilmiş değil. Dolayısıyla bu sene neler olacağını bekleyip göreceğiz.
GELECEĞE DAMGA VURACAK 12 UÇAN OTOMOBİL
1) Uber Elevate
2016 yılında çalışmalara başlayan Uber, uçan taksi uygulamaları arasında en iddialı olanı. Dünya devi uçak üreticisi Boeing’in destek verdiği proje Boeing’in araştırma laboratuvarlarında geliştiriliyor. Şirket yetkilileri 2020 yılında ilk test uçuşlarını Dallas ve Los Angeles’ta gerçekleştirmeyi planlıyor. 2023’te ise ticari uçuşlar yapmayı öngörüyorlar. Uber yetkilileri, projede şehir planlamalarıyla paralel olarak ilerliyorlar. Mayıs 2018’de prototipi tanıtılan Uber Elevate isimli uçan taksinin, şehirlerdeki araç trafiğini rahatlatması planlanıyor. Geliştirilen aracın saatte 240 km hıza ulaşması ve 100 km menzile sahip olması bekleniyor .
2) AeroMobile Ambitios
Slovakya merkezli şirket aslında bu sistem üzerinde yaklaşık 30 yıldır çalışıyor. İlk tasarımları “AeroMobil 1.0” modeli 1990-1994 yılları arasında tasarlandı. Bu aracı takiben 2.0, 3.0, 4.0 ve son olarak 5.0 modeli geliştirildi. AeroMobil son tasarımı dördüncü prototipi Ambitions’ı diğer uçan araba ve taksilere göre farklı olarak tasarladı. VTOL, yani dikey iniş kalkış yapabilecek aracın “AeroMobile 5.0” STOL olarak adlandırılan 4.0 modeli ise kısa dikey iniş-kalkış yapabilecek modeli olarak biliniyor. 4 yolcu taşıyabilecek aracın 4.0 olan modeli 2020 yılında 5.0 olanı ise 2025 yılında hizmet verebilecek. 700 km menzilde seyahat imkanı sağlayacak bu araç, şehir içi ve şehirlerarasında her türlü olumsuz hava şartları ve kentlere uçabilecek. 2020 yılında her iki modelinde müşterileri için satışa çıkacağı duyuruldu. Yolcuların güvenliği için araçta paraşüt bulunacak.
3) Airbus Vahana
Avrupalı uçak üreticisi Airbus,Boeing’in elektrikli uçan araba ve taksilere olan desteğini gördükten sonra kendisi de elektrikli uçan otomobil üretmeye başladı ve Ocak 2018’de Vahana’yı duyurdu. ABD’nin Oregon eyaletine bağlı Pendleton’da ilk test uçuşunu yaptı. Yumurta biçimli silindir şeklindeki bir kabini taşıyan, 4 kanat ve 8 yatay pervaneden oluşan elektrikli aracın 53 saniye boyunca havada kaldığı ve inişi gösterildi.
4) Kitty Hawks ‘Flyer’
Google’ın kurucu ortaklarından Larry Page’in üzerinde durduğu ve finansa ettiği ‘Kitty Hawks’ çatısı altındaki otonom ve uçan taksi projeleri de merakla izlenenler arasında. İlk olarak ‘Flyer’ isimli uçan araba modeli tanıtıldı. ‘Flyer’ daha çok su üzerinde de gidebilen pille çalışan elektrikli uçan araba konseptiydi. 115 kg ağırlığında, 10 adet pille çalışan pervaneli model. Yerden sadece 3 metre yükselebiliyor. Tek kişilik olan ‘Flyer’ 32 km hıza çıkabiliyor. Tek kişilik bu araç, şimdilik eğlence amaçlı, uçuş deneyim yaşatmayı amaçlıyor.
5) Cora
Google veya Lary Page’in ikinci çalışması ise Cora isimli uçan taksi. YeniZelanda hükümeti ile yapılan iş birliği sonucu bu ülkede ticari taksi olarak işletilmesi bekleniyor. Koza biçimli bir kabini olan uçak 2 pervaneli. Kanatlarında bulunan dikey pervaneler sayesinde helikopter gibi piste ihtiyaç duymadan havalanıyor. Kalktıktan sonra ise uçak gibi uçuyor. Cora, uçuşa hazır bir model olarak 2018 Mart ayında kamuoyuna sunuldu. 2021 yılında YeniZelanda’nın bu projeyi ülke çapında uygulaması bekleniyor. Hükümet, bu tarz projelere destek vererek, 2050 yılında karbon salınımını sıfırlamak istiyor.
6) Volocopter
Alman yapımı hava aracı 2020 yılında Dubai’de uçuş yapmak için hazırlanıyor. 30 saniyede dikey iniş kalkış yapabilecek hava aracı elektrikle çalışıyor. Elektrik depolama yöntemini ise robotik bir sistemle elde edecek. 2 kişilik araç menzili 27 km, ortalama hızı 70 km, maksimum hızı 100 km. Volo-port isimli istasyonlar, yönetim, güvenlik sistemleri, park yerleri ve yolcuların uçan araca nasıl inip binecekleri geçen yıl bir videoyla duyuruldu. Gelecek yıl Dubai’de görebileceğimiz bu proje, Uber’le beraber en kısa sürede gökyüzüne kavuşacak uçan taksi konsepti olacak gibi gözüküyor.
7) Workhouse SureFly
SureFly geçen yıl, Las Vegas’ta CES 2018’de (Tüketici Elektroniği Fuarı) görücüye çıkmıştı. Karbon fiber gövdeli ve iki kişilik oktokopter “dünyanın ilk kişisel elektrikli hibrid oktokopteri” olarak tanıtılmıştı. 499 kg ağırlığındaki araç, 8 pervaneli ve 8 adet elektrikli motoru var. Motorları yedekleyen 2 adet de lityum iyon pil paketine sahip. Bir pilot ve bir yolcu ile 113 km hıza ulaşabiliyor. ABD’li Workhouse şirketi tarafından geliştirilen helikopterin, 4 ayrı kolunun alt ve üst kısımlarında toplam 8 pervane bulunuyor. Saatte 113 km hız, 1 saat havada kalma özellikleri var.
8) Opener Blackfly
Kanadalı startup firması olan Opener, BlackFly projesini geçtiğimiz yaz tanıttı. Ancak sektöre katılımı geç olmasına rağmen, rakiplerini yakaladı ve hatta geçti. Aracın bu yıl satışa sunulması bekleniyor. Tek kişilik kapasitesi olan araç saatte 100 km hız yaparak, 40 km yol gidebiliyor. Uçabilmek için kısa bir eğitime ihtiyaç duyuluyor. Fakat pilot lisansı gerekmiyor. En büyük özelliği ise amfibik olması. Suya iniş yapıp, kolaylıkla sudan kalkabiliyor. 30 dakika içerisinde tam şarj edilebiliyor. Google kurucu ortağı Larry Page bu projeyi de destekliyor. Düşük gürültüye sahip olacak çevreci bir uçan araba. Bir drone gibi kumandayla kontrol edilecek araçta eve dönüş düğmesi olacak. Aynı zamanda paraşütü de bulunuyor.
9) The Passenger Drone
Güçlü motorlarıyla bir pilotu taşıyabilen drone düşünün. Kumandalı drone’ların sahip olduğu bütün özellikleri hemen hemen barındırıyor. Elektrikli ‘The Passenger Drone’ 16 motorla destekleniyor. Rotanızı drone kokpitindeki ekrandan çizip gitmek istediğiniz yere rahatlıkla ulaşabiliyorsunuz. 35 dakikada 60 km mesafe kat edebilecek. Geçtiğimiz yaz aylarında insansız olarak 40 defa test uçuşu gerçekleştirilen hava aracı, insanlı olarak da 1 adet test yapıp başarılı oldu. Bu sene Las Vegas’taki fuarda boy gösteren araç 2019’da hazır olan proje olarak ön plana çıktı. İnsanlı olarak daha fazla test uçuşları yaptıktan sonra satışa çıkması bekleniyor.
10)Terrufugia TF-2
Volvo’yu satın almış olan Çinli otomotiv şirketi Geely, yaklaşık 2 yıl önce de Terrafugia‘yı da grup çatısı altına almıştı. Akabinde yeni konsept dikkat çekti. Havada ve karada gidebilen otomobil modelleri geliştiren Terrafugia, daha önce yazdığım üzere iki farklı model üzerinde çalışıyordu. Transition ve TF-X. Yeni tanıttığı ve gelecek atfettiği projesi ise TF-2. Bu konseptte son gelişmelere ayak uydurulmuş. Dikey iniş-kalkış (VTOL) modeller artık ön planda ve yolcu taşıma konusuna kalabalık şehir merkezleri için yeni imkanlar sunuyor. İlk 2 modelde kişisel kullanım ön plandayken, TF-2’de hava taksi gibi toplu ulaşım hedefleniyor.
11) Ehang 184
Çin tasarımı, pilotsuz, elektrikli uçan taksi modeli Ehang 184, Şubat 2018’de yolcu taşımaya başlamıştı. Çin’deki ilk halka açık uçuşunu Guangzhou şehrinde yapan Ehang 184, 100 kg ağırlığa kadar bir yolcu taşıyabiliyor. İlk halka açık uçuştan önce 1000 kez test edildi. Pilotsuz uçan drone sınıfında yer alan model, 2016 yılında Los Angeles’ta fuarda ön plan çıkmıştı. 400 metre irtifada 25 dakika boyunca 130 km hızla uçabiliyor. 40 km’lik menzile sahip. Ancak projenin sahibi şirketin, geçtiğimiz yaz Amerika’da iflas başvurusu yapmış olduğunun da altını çizelim. Şirket ABD’de iflas ederken, Çin’de ise kar beklentisi içinde olduğunu açıklamıştı. İlginç bir drone şirketi…
12) Bell Nexus
Geçtiğimiz yıl Las Vegas’ta fuara damga vuran Uber bu sene helikopter üreticisi Bell ile ortak bir çalışma yaparak Bell Nexus’u tanıttı. 2019’un en önemli uçan taksi projesi olarak da gündeme oturdu. Bir pilot, 4 yolcu kapasitesine sahip araç, hibrit motoruyla çevre dostu olacak. Uçan taksinin 150 km hıza sahip olacak, dikey iniş-kalkış yapabilecek. 2020 yılına kadar test sürüşleri devam edecek Bell Nexus’un 2023’te ticari uçuşlara geçmesi bekleniyor.
HABERTÜRK 21.01.2019
