2018 Nobel Kimya Ödülü, protein mühendisliği alanındaki araştırmalarıyla önemli keşiflere imza atan üç bilim insanına verildi.
ABD’nin Caltech Üniversitesi’nden araştırmacılar Prof. Frances Arnold ve George P. Smith, ödülü İngiltere’deki Cambridge Üniversitesi’nden Gregory Winter ile paylaştı.
Üç isim de, yönlendirilmiş evrim adı verilen yöntemle yeni protein üretmeyi başarmıştı.
Frances Arlond aynı zamanda tarihte Nobel Kimya Ödülü’nü alan beşinci kadın.
Kanser tedavisinde kullanılıyor
Arnold, evrimdeki doğal seleksiyonu taklit ederek belli görevler için enzim geliştiren ilk araştırmacıydı. Bu yöntem artık enzim üretmede rutin olarak kullanılıyor.
George P Smith ve Sir ünvanlı Gregory Winter da bağışıklık sistemindeki zararlı bakteri ve virüsleri nötralize eden yeni antikorları evrimleştirmek için faj ya da bakteriyofajları (bakterileri enfekte eden virüsler) kullandı.
Bu yönteme de “faj göstergesi” adını verdiler.
İkilinin geliştirdiği yöntem, otoimmun hastalıklara karşı savaşırken metastatik kanseri de tedavi edebilen antikorları üretmek için kullanılıyor.
Arnold yaklaşık 999 bin dolar (9 milyon İsveç kronu) olan ödülün yarısını alırken, Smith ve Winter da ödülün diğer yarasını paylaşacak.
Geçen yılki Nobel Kimya Ödülü, biyolojik molekülleri görüntüleme çalışmaları ile Jacques Dubochet, Joachim Frank ve Richard Henderson’a verilmişti.
Ödülü 2015 yılında Türkiye kökenli bilim insanı Aziz Sancar’ın da aralarında bulunduğu üç bilim insanı almıştı.
Yakın geçmişte Nobel Kimya Ödülü’nü kazanan isimler:
- 2016 – Qierre Sauvage, Sir J. Fraser Stoddart ve Berdard L. Feringa, dünyanın en küçük makinelerini geliştirdiler.
- 2015 – Aziz Sancar, Thomas Lindahl ve Paul Modrich, DNA onarımı alanında çalışmalar yaptılar.
- 2014 – Eric Betzig, Stefan Hell ve William Moerner, dokuların moleküler yapısına inen süper güçlü bir mikroskop geliştirdiler.
- 2013 – Michael Levitt, Martin Karplus ve Arieh Warshel, kimya deneylerini sanal ortama taşıdılar.
- 2012 – Robert Lefkowitz ve Brian Kobilka, insan vücudundaki milyarlarca hücrenin ortamlarını nasıl duyumsadıkları sorusuna ışık tutan çalışmalar yürüttüler.
- 2011 – Dan Schechtman, kristallerde yeni bir kimyasal yapı keşfetti.
- 2010 – Richard Heck, Ei-ichi Negishi ve Akira Suzuki, “organik sistemlerde paladyum çözücü çapraz bağlantı” yöntemini geliştirdiler.
BBC TÜRKÇE 03.10.2018
