Türk Demiryolu Tarihinin İlk Milli Lokomotifleri Bozkurt ve Karakurt

Karakurt Lokomotifi

Karakurt, Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları’na ait Tülomsaş firması tarafından üretilen ilk Türk lokomotifidir.

1958 yılında, Eskişehir Cer Atölyesi, Eskişehir Demiryolu Fabrikası adıyla yeni ve büyük hedefler için organize edilir. Bu hedef ilk yerli lokomotifi imal etmektir ve 1961 yılında, Türk işçi ve mühendislerinin şeref anıtı Fabrikada istim tutar. Bu, 1915 beygir gücünde, 97 ton ağırlığında, 70 km/h hız yapabilen ilk Türk buharlı lokomotifi KARAKURT ‘tur.

4 Nisan 1957’de Eskişehir’de (Çukurhisar) Çimento Fabrikası açılma merasiminde bulunan Başvekil Sayın Adnan MENDERES, 5 Nisan’da Devlet Demiryolları Cer Atölyesine şeref vermiş ve Fabrikaların bütün müştemilatı ile bilhassa Çırak Okulunu gezerek tetkik etmiş, sanatkarlarla, İşçi Sendikaları ve Federasyon Heyetleri ile de hasbıhalde bulunmuşlardır. Daha sonra, halka, treni ve demiryolunu sevdirmek amacıyla o yıl Ankara Gençlik Parkında işletilecek olan “ Mehmetçik” ve “ Efe” adlı minyatür trenlerin, hazırlanmış bulunan lokomotiflerinden birine binerek gezmiş ve çok beğenerek “ Bu lokomotifin büyüğünü sizden istesem yapabilir misiniz?” demiştir.

1958 yılında, Eskişehir Cer Atölyesi, Eskişehir Demiryolu Fabrikası adıyla yeni ve büyük hedefler için organize edilir. Bu hedef ilk yerli lokomotifi imal etmektir ve 1961 yılında, Türk işçi ve mühendislerinin şeref anıtı Fabrikada istim tutar. Bu, 1915 beygir gücünde, 97 ton ağırlığında, 70 km/h hız yapabilen ilk Türk buharlı lokomotifi KARAKURT ‘tur

Karakurt’un Özellikleri

Bozkurt Lokomotifi

Bozkurt, Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları’na ait o zamanki ismi Sivas Demiryolu Fabrikaları olan Tüdemsaş firması tarafından üretilen ilk Türk lokomotifinin ismi.

Sivas Cer Atölyesi, Sivas Demiryolu Fabrikası ismini alarak yerli lokomotif ve yük vagonu üretmek üzere tekrardan organize edilmiştir. Bu reorganizasyon çalışmasından sonra 1959 senesinde yapım çalışmalarına başlanan ve tamamı, Türk işçi ve mühendislerinden oluşan takım tarafından çok kısa bir sürede bitirilen Bozkurt Lokomotifi 1961’de hizmete girmiştir. Aynı dönemde Eskişehir’deki Tülomsaş firması tarafından Karakurt (lokomotif) Karakurt Lokomotifi de hizmete girmiştir. Bu 2 lokomotifin en büyük özellikleri ilk yerli Türk lokomotifleri olmasıdır.

Sivas’ta Türkiye Demiryolu Makinaları Sanayii A.Ş Türkiye Demiryolu Makinaları Sanayii A.Ş’de (TÜDEMSAŞ) 56202 seri numarası ile üretilen Türkiye’nin ilk yerli lokomotifi olan Bozkurt, 1961’de demir yollarında hizmet vermeye başladı. 25 sene demir yollarında aralıksız sefer yapan lokomotif, teknik ömrünü doldurması sebebiyle kurum tarafından emekliye sevk edildi.

Üretildiği fabrika önünde kurulan rayların üzerine konulan Bozkurt, fabrikaya gelen ziyaretçilerin yoğun ilgisini çekiyor. Ziyaretçiler buradan ayrılmadan mutlaka lokomotifin önünde anı fotoğrafı çektiriyor. Hatıra fotoğrafı çektirenlerin arasında birçok bakan, milletvekili ve bürokrat da bulunuyor.

Buhar tazyik kazanı, boş ağırlık, işletme, sürtünme ağırlığı, çekme kuvveti gibi özelliklerin fabrikanın önünde hazırlanan bir yazı ile anlatılmış olduğu lokomotif, üretilmiş olduğu günden şimdiye kadar geçen zamanı ise önüne konulan tabelada kendi duygularıyla şöyle değerlendiriyor:

“Ben Sivas demir yolu fabrikalarında Türk işçi ve mühendisinin el birliği’yle imal ettiği Bozkurt adlı 56202 nolu tamamen yerli ilk lokomotifim. 20 Kasım 1961’da TCDD’nin hizmetine girdim. Güzel yurdumu arkamda binlerce ton yükle doğudan, batıya, kuzeyden, güneye yüzlerce defa geçtim. Hizmet sırasında geçirdiğim sayısız rahatsızlık demir yolu personelince iyileştirildi.

Yaklaşık 25 senelik hizmetin sonunda ekonomik ve teknik ömrümü doldurduğum gerekçesi’yle emekli oldum. İmal edildiğim, ismi sonra değiştirilen ve gelişen TÜDEMSAŞ’ta 25 sene hizmet ettiğim raylarımın üstüne oturttular, boyadılar, bir gelin gibi süslediler. Etrafım çiçek ve çimenlerle donatıldı. Bulunduğum yerden kuşların cıvıltısı içerisinde , üretimi ve onarımı yapılan vagonların servise verilişini mutlulukla seyrediyorum. Rahatım, mutluyum, ilginize teşekkür ediyorum.”

Bozkurt’un Özellikleri

RAY HABER 10.12.2016