Can Tayfun, Drone Sporları Derneği ile Tech Drone League’in kurucusu. Bu ligin bugün ve yarın Forum İstanbul’da 2018 1. etap yarışları var. Her yıl daha da ilgi çeken yarışları 200 bin kişinin izlemesi bekleniyor. Tayfun’la sadece yarışları değil, dronların dününü, bugününü ve yarının konuştum.
Drone dünyasına nasıl girdiniz?
– Aslında hukuk okudum ama mesleğimi yapmadım. Hıza ve spora düşkündüm. 1977’de go-kartla motor sporlarına başladım ve 15 sene otomobil yarışı yaptım. 18 senedir Urban Bug çatısı altında etkinlik ve network işleriyle uğraşıyorum. Son olarak da Tech Drone League ve TDL Drone Sporları Derneği’ni kurduk.
* Tech Drone League ne işe yarıyor? Dernek ne tür faaliyetler yapıyor?
– Dron çok yeni bir spor ve teknoloji. Dünyada da yarışları henüz üç-dört senedir düzenleniyor. Biz de ülkemizde ilk yarışımızı uluslararası sporcuların da katılımıyla geçen yıl, martta gerçekleştirdik. Dronemanya şov yarışları serisi altında Ataşehir Belediyesi 19 Mayıs Kutlaması, Turkcell Teknoloji Zirvesi , GameX fuarı, Games Week, Ace of Mice gibi pek çok buluşmada 300 bin kişiye dokunduk ve birçoğuna dron kullandırdık.
* Eğitimini de veriyorsunuz yani…
– Geçen bir buçuk yılda 5 bine yakın kişiye dron deneyimlettik. Dron pilotu yetiştirmek için TDL’nin alt ligi olan ‘United Drone Races’ı kurduk. Partnerlerimizden Göktürk AŞ ile yarış dron üretimi ve insan taşıyan dron Ar-Ge çalışmalarına başladık. Ve bunun yanısıra dronu sevgisini geliştirmek için çok sayıda workshop düzenliyoruz. Nişantaşı Üniversitesi’nde TDL Akademisi kurduk, eğitimlere başladık.
* Bu hafta sonu yapılacak etkinlik nedir tam olarak?
– Tech Drone League 2018 1. Etap Yarışı… Forum İstanbul’da gerçekleşecek. 200 bin seyircili ilk dron yarışı olarak dünya rekoru kırmayı bekliyoruz. Tüm dünyada Formula 1’e rakip olarak gösterilen dron yarışları hızla yayılıyor. Pilotlar quad dronları, FPV (First Person View) ve özel radyo kumandalarıyla heyecan dolu bir yarış keyfi yaşatacak.
Can Tayfun
Rekor kırmayı hedefliyoruz
* Gözümüzde canlanmıyor. Tam olarak nasıl bir yarış bu?
– Amaç özel olarak dizayn edilmiş pisti en kısa sürede tamamlamak. Dronlar belirli bir alandan kalkıyor. Her birinin üzerinde kamera var. Buradan gelen görüntüyü pilotlar özel gözlüklerinden takip ediyor. Yani pilot sanki dronun içindeymiş gibi görüyor dünyayı. Aynı görüntü ekrandan seyircilere de veriliyor.
* Gelenler neler görecek ve kaç lira ödeyecek?
– Halka açık ve ücretsiz. 30 dron pilotu ve 100’den fazla çalışan var. Türkiye ve dünyanın en hızlı pilotlarını izleyeceksiniz. Bunun yanı sıra iki gün boyunca sahne şovları, Kral Pop Radyo DJ’lerinin performansları, TV8 TDL Yarışları program çekimi, Forum İstanbul pilot ödülleri, dron deneyimleme, e-spor turnuvaları, maker&mucit stantları, cosplayer’lar, dans gösterileri var…
* Dron yarışlarının da F1 pilotları gibi starları var mı?
– Dünyada pek çok lig ve çok başarılı yarış dron pilotları var. En genç şampiyonlardan biri Luke Bannister. Freestyle’ın karizmatik pilotu Steele de çok tanınıyor. Ha tabii dünyadaki birçok lige katılan ve Voice of Holland finalistlerinden sempatik ve hızlı Jedeye Fpv Vince Irie’yi unutmamak lazım. Vince geçtiğimiz sene de yarışımıza geldi ve Tech Drone League 1. Etap’ta yine bizimle olacak. Bu işin Türkiye’deki öncüleriyse Evren Eşbe, Seçkin Okcebe, Barış Alp, Kaan Karabıyık, Buğra Kaan Kabakçı ve Berat Özdemir…
10-15 İŞKOLUNDA KULLANILIYOR
* Dronlar hangi işkollarında kullanılıyor?
– 300’den fazla işkolunda: Fotoğraf ve video çekimlerinin yanında askeri alanda, tarımda, ulaşılamayan bölgelerin haritalanması, enerji hatlarının bakımları veya izlenmesi, yangın kurtarma, çok çok ağır malzemelerin taşınması, köprü yapımı gibi pek çok alanda… Dolayısıyla dron pilotluğu geleceğin meslekleri arasında en üst sıralarda.
* Türkiye’de vaziyet ne?
– Şu anda 10-15’e yakın olan kullanım alanları, zaman geçtikçe çoğalacak. Dron pilotu yetiştirmek konusunda biraz eksiğiz. İddia ediyorum, yakın geleceğin en aranılan mesleklerinden biri olacak. Şimdi bile pilot sıkıntımız var. Kazançlara örnek vermek gerekirse, Türkiye’de dronların en çok kullanıldığı sektör sinema, reklam, film çekimi. Bu sektörde dron kullanabilen bir pilot normal bir kameramanın aldığı bir ücretin yaklaşık iki mislini alıyor.
A’dan Z’ye dron
* Dron nedir? Kaç çeşittir?
– Dron, insansız hava araçlarına verilen genel isim. Ticari, spor, hobi ve askeri amaçlı olmak üzere dört ana gruba bölebiliriz. Ama kullanıldıkları alt sektörlere göre onlarca farklı dron çeşidi bulunuyor. Örneğin ticari dron ama tarım sektöründe sulama için kullanılıyor. Yahut insan taşıyan taksi dronlar var. Sonra sürü uçuşu şeklinde, 1500 drona kadar çıkan şov amaçlı ışıklı dronlar…
* Yarışlarda da aynı kategoriler mi kullanılıyor?
– Hayır, yarışlarda mini, micro, tiny ebatlarda dronlar yarışır. Pilotların FPV gözlükle kullandığı mini yarış dronları şu anda dünyanın en seri makinesi. 0’dan 200 kilometreye 1.5 saniyede çıkıyor. İki santim küçüklüğünde bile hobi dronları var.
* Bunları kimler kullanabilir?
– Dron pilotları tabii ki. Ama bir başka yöntem de önceden programlanıp bağımsız uçan dronlar. Üçüncü bir tür de yapay zekâyla donatılmış dronlar. Onlar kendi yönlerini kendileri belirliyorlar.
* Türkiye’de kaç dron var? Kaç dron yarışçısı var?
– Türkiye’de 15 bine yakın ehliyetli dron pilotu var. Yarış pilotu sayısı da 100’e yaklaştı.
* Biz nasıl pilot oluruz?
– Dron uçurabilmek için iki farklı belge almak gerek. Birincisi, drone ehliyeti IHA0 ve IHA1. Türkiye’de 2016 yılının başında yürürlüğe giren Dron (İnsansız Hava Araçları, İHA) Mevzuatı gereği, 25 kilonun üstündeki tüm dronlar için kullanıcıların eğitimlerini tamamlayarak, ehliyet alması şart. Dron ehliyeti zorunluluğu, 25 kilogramın altındaki (piyasadaki çoğu model bu kategoride) cihazlardaysa kullanım amacına göre belirleniyor. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün yetkilendirdiği kuruluşlar var.
* Nasıl dersler görüyoruz bu eğitimde?
– Yasal mevzuat gereği, İHA0 için 12 saatlik, İHA1 için ise 36 saatlik eğitim programı uygulanıyor. Eğitimler şu derslerden oluşuyor: İHA Tanıtım, Hava Hukuku ve Sorumluluklar, Hava Aracı, Uçuş Dinamiği ve Uçuş Prensipleri, Meteoroloji, ATC Usulleri, Seyrüsefer ve Operasyon, Kumanda Edilebilir Sistemler, İtki Sistemleri, Aviyonik Sistemler, Bakım ve Onarım.
* Diyelim ki dronumuz hafif, kafamıza göre uçurabilir miyiz?
– Eğlence veya ticari amaç fark etmez. 4 kilonun üzerindeki tüm dronlar için kayıt yaptırmak zorunlu. Hobi amaçlı kullanıyorsanız, eğitim alma zorunluluğu yok. Ama dronunuz 25 kilonun altında bile olsa, eğer uçuşunuzu ticari amaçlı yapıyorsanız, ehliyet şart.
* Peki yarış pilotu olmak için ne gerekiyor?
– Yarış pilotu olmak içinse THSF’ye bağlı spor kulüplerinden veya bireysel olarak il spor müdürlüklerinden yarışçı lisansı lazım. TDL Drone Sporları Kulübü Derneği yarış pilotu eğitimlerine de başladı. 30 saat süren bu eğitimlerde antrenörler hiç dron kullanmayı bilmeyen kişilerin yüzde 60’ına pilotluk eğitimi verebiliyor. Tabii ki hızlı uçabilmek için antrenman ve yarışlara katılmak gerekli.
Bir dron kaça patlar?
50 liradan başlayıp kullanım alanlarına ve özelliklerine göre 150 bin liraya kadar çıkabiliyor. Yarış dronu için gözlük 500-1500, kumanda 300-1500, dron ise 1000-2000 lira. Dronunuzu set olarak alabileceğiniz gibi bazı pilotlar gibi toplama da yapabilirsiniz. Ticari dronlarsa kullanım alanlarına göre özel olarak üretiliyor.
200 BİN Yarışları izlemesi beklenen seyirci sayısı
1000 TL TDL 1. Etap yarışı’nda kazanan pilotun alacağı ödül.
https://www.techdroneleague.com/drone-sporu/
HÜRRİYET Yalçın ÖZBEY 16.06.2018
