Prof. Dr. Derviş Karaboğa, “Yapay Arı Koloni Yaklaşımı” ile arıların yiyecek arama davranışına dayalı yeni bir tasarım yaklaşımı gerçekleştirdi.
Erciyes Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü’nden Prof. Dr. Derviş Karaboğa, “Artifical Bee Colony”(ABC) Türkçe karşılığı ile “Yapay Arı Koloni Yaklaşımı” ile arıların yiyecek arama davranışına dayalı yeni bir tasarım yaklaşımı gerçekleştirdi. Karaboğa’nın bu çalışması yurtdışında çok sayıda bilim insanının araştırmasına konu oldu ve şu anda dünyada farklı alanlarda problemlerin çözümü için kullanılıyor. Financial Times gazetesinin yayınladığı, dünyada yapılan yapay zeka araştırmalarının değerlendirildiği ve Microsoft’un birinci olduğu listeye Türkiye’den giren tek kurum, Karaboğa’nın çalışmaları ile Erciyes Üniversitesi oldu. Karaboğa, “Bugün bilgisayara veri şeklinde aktarılabilen tüm sorunlara arılarla çözüm üretebiliriz” dedi.
‘Beton üretimini yapay arılara yaptırdık’
Yapay zeka, 1950’li yıllarda, insan beyninin işleyişini bir makineye aktarıp bu makinenin de insan gibi çözümler üretmesini sağlamaya yönelik tanımlanıyordu. 1970’li yıllardan sonra ise daha kapsamlı bir tanıma büründü. Evrende var olan ve kendi problemlerine zekice çözüm üreten her doğal sistem artık yapay zekanın alanına giriyor. İnsanlar kendi problemini çözerken, doğada var olan diğer yaratıkların ve toplulukların sorun çözme yeteneklerini ve yöntemlerini örnek alıyor. Prof. Dr. Karaboğa, “Arının, iş bölümü çerçevesinde en karlı çiçeği bulup, balını en kısa sürede kovana taşıma sürecini zeki bir şekilde yürütmesi lazım. İnsanlarda arının bala en karlı şekilde ulaşması gibi, kendi problemini çözmek için araştırma yapar ve sonsuz tane çözüm üretip, kar amacı güderler. İnsanlar kendi problemlerini çözmek için kendi bilgi ve tecrübelerinden yola çıkıyorlar. Ancak bizim dışımızda çok zeki canlılar var ve onların problem çözme anlayışını örnek alırsak daha kârlı çıkabiliriz. Kısacası evreni ve arıları örnek alarak kendi problemlerimizi de çözebiliriz. İnşaat mühendisleri ile çok güzel bir iş ortaya koyduk. Beton üretimini yapay arılara yaptırdık. Bugün bilgisayara veri şeklinde aktarılabilen tüm sorunlara arılarla çözüm üretebiliriz” dedi.
Scholarpedia’da Türkiye’den davet edilerek makalesi yayınlanan tek bilim insanı
Prof. Dr. Karaboğa’nın Yapay Arı Koloni Yaklaşımı, Amerika, Japonya, Almanya, Fransa, İngiltere, Brezilya, Hindistan ve Çin gibi ülkelerde çok sayıda bilim insanının araştırmasına konu oldu ve şu anda dünyada farklı alanlarda problemlerin çözümü için kullanılıyor. Yapay zeka alanında 30 yıllık bir çalışma geçmişi bulunan Karaboğa, dünya bilim insanları ansiklobedisi olarak bilinen Scholarpedia’da da Türkiye’den davet edilerek makalesi yayınlanan tek bilim insanı. Akademik çalışmalarına devam eden Prof. Dr. Karaboğa, şu anda Erciyes Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi (ERSEM) Müdürü olarak yöneticilik faaliyetlerinde de bulunuyor.
DÜNYA 14.03.2018
