Alman fizikçi Albert Einstein, görelilik kuramını tanımlamak için karmaşık denklemlere ihtiyaç duymuştu. Ancak Filipinler’den 18 yaşındaki Hillary Diane Andales sadece bir araç, birkaç cep telefonu ve Usain Bolt ile görelilik kuramını açıkladı.
Andales, dünyanın dört bir yanındaki gençlere bilim veya matematikte büyük fikirleri basitleştirerek üç dakikadan uzun olmayan videolar göndermesi için çağrı yapan yılda bir gerçekleştirilen 2017 Yenilikçi Genç yarışmasının galibi oldu.
Andales’ın kazanan videosu “Görelilik ve Referans Çerçevelerinin Eşdeğerliği” başlıklıydı. Andales, çalışmasına başınızı hangi yönde çevirdiğinize bağlı olarak ya “6” ya da “9” olarak yorumlayabileceğiniz, yanlamasına bir sayı görüntüleyerek başladı. Andales “Bakış açınız referans çerçevenizi belirler. Referans çerçeveleri, göreliliğin temel taşıdır, çünkü gözlemciler, farklı konumlarda oldukları zaman nesneleri farklı algılamaktadır” diye açıkladı.
Andales bunu, arkadaşlarından üçünün bir yolcu taşıtının caddede giderken kornaya basması ile ortaya çıkan sesi kaydetmesi ile gösterdi. Her biri farklı bir noktada duruyordu – biri arabanın önünde, biri arabanın arkasında, diğeri arabanın içinde – ses kaydetti. Her referans çerçevesinde farklı bir ses çıktı çünkü kornadan gelen ses dalgaları kaydedilmiş oldukları yere göre ya yığınlanmıştı (daha yüksek bir aralığa) ya da yayılmış (daha düşük bir aralığa).
Andales, aynı testin hız ve zamanla da yapılabileceğini söyleyerek, eğer Usain Bolt 100 metreyi ışık hızının %98’i büyüklüğünde bir hız ile koşsaydı, kendi perspektifinden 10 saniyelik bir bitişi durağan olan jüri 40 saniye okuyacaktı. Bunun nedeni, daha hızlı saatlerin durağan bir gözlemciye oranla daha yavaş ilerlediğidir. Bu 27.358 km/s hız ile Dünya’nın etrafında dönen Uluslararası Uzay İstasyonu’ndaki saatlerin, altı ayda bir 0,007 saniye kadar karasal saatlerin gerisine düştüğünü açıklayan ilke ile aynıdır. Bu bakış açısına göre, Andales’in de belirttiği gibi Bolt, Olimpiyatların en iyi zaman yolcusu!
Andales’ın videosunu aşağıda görebilirsiniz:
http://www.bilim.org 09.01.2018
