Muharebe sahasında havadan yere kullanılan mühimmatların daha isabetli vuruş yapmasını sağlamaya yönelik çalışmaların Almanlar tarafından 2. Dünya Savaşı sırasında başlatıldığını ve ilk örneklerini kullandıklarını daha önceki yazımda anlatmıştım.
Bu seferki yazımda sizlere serbest düşüşlü ya da aptal bombaların nasıl akıllı hale geldiklerinden ve savaşta belirleyici rol oynayan unsurlar arasına girmelerinden bahsedeceğim.
2. Dünya Savaşı’nda bir uçak hangarı büyüklüğündeki hedefi vurmak için 9.000 bomba gerekirken bu sayı Vietnam’da 300’e düşmüş, bugün ise atılacak 1 Lazer Güdümlü Bomba ile hedef imha edilebilir hale gelmiştir.
Vietnam Savaşı sırasında ABD Donanma ve Hava Kuvvetleri tarafından yapılan binlerce sorti ve atılan binlerce bombaya rağmen hala sağlam kalabilen hedefler olması, vurulan hedefler ile ilgili yeterli ve doğru değerlendirme yapılamaması nedeniyle aynı hedeflere tekrar tekrar saldırı gerçekleştirilmesi uçak ve personel kayıplarının artmasına sebep olmuştur. Artan kayıplarsa http://www.kokpit.aero/sam-fuzelerine-karsi yazımda anlattığım yeni ve güvenli mesafeden daha isabetli vuruş sağlayabilecek mühimmatların ortaya çıkmasına neden oldu.
1965’de, ABD Eglin Hava Üssü’ndeki Silahlanma Geliştirme ve Test Merkezi, serbest düşen bombalar için lazer güdüm sistemlerinin değerlendirilmesine başladı. Bu tür sistemler genellikle bir lazer ışını ile hedefi işaretleyen bir lazer kaynağından (tipik olarak bir kızıl ötesi ışın dalga boyuyla) lazerin yansımasını algılar ve mühimmatı lazerle aydınlatılan hedefe doğru yönlendiren bir arayıcıdan oluşur. Nisan 1965’de Texas Instruments (TI) bir rehberlik sistemi kullanarak bir LGB’nin (Lazer Güdümlü Bomba) ilk başarılı düşüşü gerçekleştirildi.
Hava Kuvvetleri daha sonra Paveway (başlangıçta Pave Way) Programı ve tam kapsamlı LGB geliştirme için TI ile 750 lb sınıfı M117 genel amaçlı bomba için KMU-342 / B lazer güdüm eklenti kitleri üretmek için bir sözleşme imzaladı. KMU-342 / B kiti olan M117’ler “BOLT-117” (BOLT = Bomb, Lazer, Terminal Yönlendirme) olarak biliniyordu ve ilk önce 1968’de Vietnam’da operasyonel olarak kullanıldı.
Lazer güdümü sadece bombaların doğruluğunu yaklaşık 100 kat artırmadı, aynı zamanda bombardıman uçaklarının düşman hava savunma sistemlerinin menzili dışında kalmalarını da sağladı. İlk başarıdan sonra, Paveway lazer güdüm kitleri, yaygın olarak kullanılan 2000 lb MK 84 ve 500 lb MK 82 bombaları ve çeşitli tür cephaneler de dahil olmak üzere çeşitli bombalar için tasarlandı ve üretildi. 1972 yılında Paveway II takip programı başlatılınca Paveway sistemi Paveway I oldu.
On binden fazla Paveway I LGB’ler, ABD Hava Kuvvetleri tarafından Güney Doğu Asya’da büyük bir başarı ile kullanıldı. ABD Donanması, LGB’leri büyük ölçekte kabul etmekte tereddüt etti ve operasyonlarda yalnızca birkaç yüz Paveway I bombası attı. Bu isteksizliğin nedeni, uçak/uçaklar havadayken bir sorti iptal edildiğinde, uçak gemisine geri dönmeden önce bombalar genellikle emniyetli iniş olması için suya atılıyordu. Donanma nispeten pahalı olan güdüm kitli mühimmatları atmak istemiyordu. Donanma, daha ucuz Paveway II sisteminin piyasaya sunulmasına kadar LGB teknolojisinden tam olarak yararlanmadı.
Paveway güdüm kiti basit bir ifadeyle, bir bilgisayar kontrol grubu (CCG), yönlendirme komutlarını sağlamak için savaş başlığının önüne takılan kılavuz kanatlardan ve kaldırma sağlamak için kıç tarafına takılan bir kanat komplesinden oluşur. LGB’ler manevra kabiliyetine sahip, uçaklara elektronik olarak bağlanmayı gerektirmeyen serbest düşüşlü silahlardır. Lazer enerjisini algılayan ve harici bir lazer kaynağı tarafından aydınlatılan bir hedefe mühimmatı yönlendiren dahili yarı aktif bir güdüm sistemi vardır.
Hedefi “etiketlemek/işaretlemek” için kullanılan donanım ise yarı aktif aydınlatıcılardır. İşaretleyici ekipman, saldırıyı yapacak uçakta olabileceği gibi başka bir uçakta bulunan hedefleme podu da olabilir, hedefi tespit ve teşhis eden bir insansız hava aracından işaretleme / işaretleme + saldırı olabilir veya hedefi gören bir noktada mobil olarak yerde bulunabilir.
LGB’ler, savaşçı / saldırı uçaklarıyla karşı karşıya olan tüm hedefler ve senaryolar için kesin bir çözüm değildir, ancak envanterdeki diğer serbest düşüşlü silah türlerine karşı üstünlük ve doğrulukta avantaj sağlarlar. Hava Savunma tehdidinin yüksek olduğu durumlarda, LGB, operasyonun başarı ihtimalini artıracaktır.
Lazer Güdümlü Bombaların isabetliliğini etkileyen faktörler bulunmaktadır. Lazer çok erken açılmışsa, LGBler hedefi kaçırabilirler. LGB, serbest bırakıldıktan hemen sonra lazer enerjisini gören bazı düşüş profillerinde çok erken dönebilir ve hedefin altına düşerek kaçırabilir. Duman, yağmur, kar, sis ve düşük bulutlar LGB’nin etkili bir şekilde kullanılmasını engelleyebilir. Aşırı yağış, görüş hattını etkileyerek lazer işaretleyicilerinin kullanımını sınırlandırabilir. Yerdeki kar lazer güdümlü mühimmat doğruluğunu olumsuz yönde etkileyebilir. Sis ve düşük bulutlar görüş alanını engeller ve bu durum hedefin isabetle vurulamamasına neden olabilir.
Körfez Savaşı’nı Şekillendiren Buluş: Lazer Güdümlü Bomba
Tarihte ilk kez, hassas rehberli bombalar ve füzeler, savaşta belirleyici bir rol oynamış ve Kuveyt ve Irak’ı işgal etmenin yolunu açmışlardır.
Savaşın başlangıcından itibaren mutlak hava üstünlüğünü tesis eden müttefikler, Irak’ın komuta merkezlerini, ikmal hatlarını, sığınakları, tankları ve birliklerini neredeyse yüksek isabet oranı ile vurabildi. Lazer güdümlü bombalar gibi hassas silahlar saldırıların etkinliğini büyük ölçüde arttırdı.
Tank ve personel taşıyıcıları gibi zırhlı küçük hedefler bile, önceden serbest düşüşlü bombalarla imha etmek neredeyse imkânsızken, akıllı bombalara av oldular. Hatta neredeyse imkansız olmasına rağmen Körfez Savaşı’nda bir müttefik uçağından atılan lazer güdümlü bomba ile uçmakta olan bir Irak helikopteri bile vuruldu. Hatta bir Irak petrol rafinerisine yapılan hava saldırısında uçaklardan LGB’lerin bırakılmasını takiben olası yerden havaya füze tehdidi riskini azaltmak için hedefi aydınlatan uçak hariç diğer uçaklar bölgeden uzaklaşmış ve hedef aydınlatıcı uçağın güdümlediği LGB’ler tarafından vurulmuştur. Ayrıca isabet hassasiyeti sayesinde yerleşim alanları içerisindeki hedeflerin vurulması sırasında sivil kayıpları büyük ölçüde azaltmıştır.
Milli Lazer Güdüm Kiti Projesi
Paveway II Lazer Güdümlü bombası’nı lisans altında üretmiş olan Aselsan tarafından, baskı devre kartları dahil tamamı yerli ve milli imkanlarla üretilen 2. nesil LGB kitinin eklenmesiyle envanterdeki lisans altında MKE tarafından üretilen serbest düşüşlü 500 lb’lik Mk-82, 2000 lb’lik Mk-84 ve 2000 lb’lik Milli Nüfuz Edici Bombalar 10 metrenin altında CEP değerine ve yaklaşık 12 km menzile sahip akıllı bombalar haline getirilebilmektedir.
Türk Hava Kuvvetleri’nin F-4E 2020 ve F-16 Blok 40 uçakları tarafından kullanılabilen Lazer Güdümlü Bombalar ile:
· Sabit veya yavaş hareket eden hedeflere karşı yüksek vuruş hassasiyeti
· Uçuş sırasında yeniden hedef belirleme
· Düşük ikincil hasar
· Uçakta taşınmasında ve atılışında, standart bomba taşıyıcıları üzerinde hiçbir değişiklik yapılmadan kullanma
· Uçakla bomba arasında herhangi bir elektriksel bağlantıya ihtiyaç duymamasından dolayı uçaklarla kolay uyumluluk
· 2. nesil kodlu LGB II sisteminin, kodlu lazere güdümlenecek şekilde tasarlanması sayesinde, düşmanın daha güçlü bir lazer üreterek bombayı saptırmasının önlenmesi
· Kodlama sistemi ile, bir ya da birkaç uçaktan aynı anda atılan bombaların, ayarlı olduğu kodlu lazerle işaretlenmiş hedefe yönelmesi
kabiliyetleri kazanılmıştır.
http://sgspires.tripod.com/need.htm
http://www.designation-systems.net/dusrm/app5/paveway-1.html
https://fas.org/man/dod-101/sys/smart/lgb.htm
https://tyrannosurusrex.wordpress.com/2016/04/14/milli-bomba-gudum-kitleri/
http://www.kokpit.aero Aziz Emre Sifoğlu
