TÜBA, Türk-İslâm Bilim Kültür Mirası (TİBKM) Projesi kapsamında Bursalı Mehmed Tâhir’in “Osmanlı Müellifleri” ve Ebheri’nin “İsaguci Mantığa Giriş” eserlerinin ardından hazırlanan “Kitâbu Nûri Hadakati el-Ebsâr ve Nûri Hadîkati el-Enzâr, Hoca Dehhânî Divanı ve Enisü’l-Celis” eserlerinin de yayınını gerçekleştirdi.
TÜBA Başkanı Prof. Dr. Ahmet Cevat Acar, TÜBA’nın, görevleri ile bilim ve kültür mirasımıza verdiği önem doğrultusunda başlattığı TİBKM Projesi’nin, Türk-İslâm medeniyeti havzasında üretilmiş Osmanlı Türkçesi, Arapça, Farsça, diğer Türk Lehçeleri vs. dillerdeki telif, tercüme ve şerh eserlerin yayımlanmasını amaçladığını söyledi ve “Bu çerçevede geçmiş ve geleceğimize ışık tutacak eserlerin transliterasyon, tıpkıbasım, çeviri ve tahkiklerinin yapılması suretiyle eserlerin ulusal ve uluslararası bilim dünyasına kazandırılması, kütüphanelerdeki atıl durumlarından kurtarılarak bilim ve kültür insanları ile gelecek kuşakların istifadesine sunulması sağlanacaktır. Projenin, bilim tarihimizin öğrenilmesi, bilim insanlarımızın ve eserlerinin tanınması ve onların bilim ve kültür tarihine olan katkılarının gün yüzüne çıkarılması, ülkemizin bilimsel ve topyekûn kalkınması için gerekli özgüven ve motivasyona katkı bakımından tarihi bir öneme sahip olduğunu düşünüyoruz.” dedi.
Proje kapsamında son yayımlanan eserler hakkında da bilgi veren Prof. Acar, Türk Edebiyat Tarihi bakımından çok değerli bir eser olan Hoca Dehhânî Divanı’nın ilk defa yayımlandığını ifade etti ve “Kitabın içeriğinde geniş bir inceleme kısmı ile eserin günümüz harflerine kazandırılmış hali bulunuyor. Hoca Dehhânî’nin hayatı ve eserleri hakkında çok az bilgi olmasına rağmen kendisi edebiyat ve tarihle ilgili araştırmalarda sıklıkla sözü edilen önemli bir şahsiyettir. Dehhânî hakkındaki öncü araştırmalar Ord. Prof. Fuat Köprülü tarafından yapılmış ve ilim alemine kazandırılmıştır. Doç. Dr. Ersen Ersoy ve Yrd. Doç.Dr. Ümran Ay tarafından bilim dünyasına kazandırılan bu çalışma ile önceki çalışmalara kaynaklık eden sınırlı sayıdaki bazı manzum parçaların kaynağı sayılabilecek olan Hoca Dehhânî’nin divanı, ilgililerle buluşturulmuştur.” şeklinde konuştu.
Türk-İslam geleneğinin önemli ürünlerinden olan siyasetnamelerin genellikle padişahlara, üst düzey yöneticilere devlet yönetimi ve adabı hakkında bilgi vermek, tavsiyelerde bulunmak, yol göstermek ve aksaklıkları dile getirip öneriler sunmak üzere kaleme alınmış olduğunu dile getiren Prof. Acar “Siyasetnamelerde; hükümdar ve yöneticilerde bulunması gereken nitelikler, devlet yönetiminin esasları, devlet görevlilerinin sorumlulukları ve halka nasıl davranmaları gerektiği gibi konular işlenmiştir. “Enîsü’l-Celîs” bu siyasetnamelerin önemli örneklerinden biridir. Osmanlı Sultanı I. Murad’ın isteği üzerine Farsçadan Türkçeye çevrilen Enîsü’l-Celîs, Sultan’a öğütler içeren önemli bir siyasetnamedir. Prof. Dr. Azmi Bilgin tarafından yayına hazırlanan kitabın sonuna eserin tıpkıbasımı da eklenmiştir.” dedi.
Orijinal adı “Kitâbu Nûri Hadakati el-Ebsâr ve Nûri Hadîkati el-Enzâr” olan ve Işığın Niteliği ve Görmenin Oluşumu ile ilgili eserin Prof. Dr. Hüseyin Gazi Topdemir tarafından yayına hazırlandığını söyleyen Prof. Acar, eserin 16. yüzyılda İstanbul’da yaşamış ünlü bilgin Takîyüddîn İbn Ma‘ruf’un ışığın kaynağı, doğası, yayılımı, yansıması, kırılması ve renklerin oluşumu gibi pek çok optik olguyu deneysel ve matematiksel olarak inceleyerek elde ettiği sonuçları kaleme aldığı bir çalışma olduğunu belirtti ve “Optik tarihi açısından bu kitap iki bakımdan büyük önem taşıyor. İlk olarak içeriği, kuramsal çerçevesi ve anlatım zenginliği bakımlarından dikkate alındığında, Osmanlı Devleti tarihinde optik konusunda, küçük çaplı birkaç makale dışında, yazılmış hacimli tek bilimsel çalışmadır. İkinci olaraksa bu eserde, İslâm dünyasında VIII.-XII. yüzyılları arasında yapılan deneysel araştırmaların sonuçlarına geniş ölçüde yer veriliyor ve ayrıca eser Takîyüddîn’in deneysel ve matematiksel incelemelerle elde ettiği özgün sonuçları içeriyor. XVI. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde yapılan bilimsel çalışmaların genel yapısı ve niteliği konusunda aydınlatıcı bir fikir veren bu özgün çalışma, okuyucuya optik konusunda İslâm dünyasında başlatılan başarılı çalışmaların daha sonraki dönemlerde ne şekilde devam ettiğini ve hangi düzeye ulaştığını öğrenebilme imkânı sunmanın yanı sıra elde edilen birikimin Osmanlı’ya nasıl aktarıldığı hususunda da bilgi vermektedir.” dedi.
Bu eserlerin haricinde, baskı aşamasında olan “Kamus-i Fransevi”, “Şeyhül İslam Arzları ve Padişah İradeleri” ve “Şehzade Divanı Defterleri” başlıklı üç eserin önümüzdeki günlerde yayımlanacağını ve kabul edilmiş olan çok sayıda bilim ve kültür eserinin akademisyen ve uzmanlar tarafından hazırlık çalışmalarının sürdürüldüğünü belirten Prof. Acar, TÜBA’nın TİBKM Projesi kapsamında 100 eseri yayımlamayı hedeflediğini söyledi.
