Okullarımızda genellikle anlatım yoluyla öğretim hâkim. Temel, öğrencilerin dinleyerek öğrenmesine dayanıyor. Yaparak öğrenmede ise çocuklar daha aktif. Uygun yönlendirmelerle bilgiye ulaşması veya çeşitli becerileri deneyimlemesi isteniyor. Örneğin elektrik devreleri öğretilirken çizimlerle anlatmak yerine bizzat öğrencilere devre kurduruluyor. Tatil çocukların yaparak öğrenmesi için iyi bir fırsat olabilir. Yaz bilim kamplarına, spor faaliyetlerine katılabilirler.
Yaparak öğrenmede, bilginin öğrencilere soyut şekilde aktarılması yerine onların bu bilgiyi somut şekilde kullanması esas. Örneğin matematik dersinde hacim kavramı öğretilirken doğrudan formülü verip soru çözmeden önce öğrencilerin birim küplerle prizmalar inşa ederek hacim formülünün nereden geldiğini keşfetmeleri önemsenir.
Yaparak öğrenme her yaş grubunda uygulanabilir. Fakat küçük yaş gruplarında gelişimsel açıdan ayrı bir öneme sahip. Çocuklar için soyut kavramları öğrenmek kolay değil. Bu tip kavramları özümseyerek öğrenebilmek için dokunabildikleri, hissedebildikleri veya aktif olarak dâhil oldukları öğrenme deneyimlerine gereksinim duyarlar. Yaparak öğrenme bu açıdan küçük yaşlarda son derece önemli bir yaklaşım. Yetişkinlere yönelik eğitimde de gerektiğinde yaparak öğrenme yaklaşımına başvurulur. Örneğin tıp fakültesi öğrencilerinin hastanede ‘hasta başı’ pratik eğitim görmesi mesleki gelişimleri açısından son derece önemli bir süreç.
AKIL YÜRÜTMEYİ GELİŞTİRİYOR
Anlatım yoluyla öğretim bazı temel bilgilerin kazanılması için etkili olabilir. Fakat uzun vadede öğrenilebilen bazı becerilerin geliştirilmesinde yetersiz kalıyor. Problem çözme, üretme, akıl yürütme, öğrenmeyi öğrenme gibi beceriler, yaparak öğrenme yoluyla daha etkili bir şekilde geliştirilebilir. Doğru kullanıldığında, yaparak öğrenme yoluyla öğrenciler, kavramları ezberlemek yerine daha nitelikli öğrenebilir. Bu sayede takip eden öğrenme deneyimlerinde önemli bir avantaj elde ederler.
YAZ TATİLİNDE ETKİNLİKLERE KATILIN
Yaz tatillerinde çocukların çeşitli etkinliklere katılması oldukça yararlı. Fakat yaz aylarında okuldaki derslerin tekrarını yapmak veya uzun uzun testler çözmek gibi bunaltıcı faaliyetler yerine keyif alabilecekleri spor, sanat veya benzeri diğer faaliyetler tercih edilmeli. Bu tip faaliyetler çocukların bedensel veya estetik gelişimlerine katkı sağladığı gibi zihin dünyalarını da zenginleştirebilir.
ONLARI OKUMAYA ÖZENDİRİN
Ayrıca yaz aylarında çeşitli kurumlarca düzenlenen yaz bilim kamplarına katılabilirler. Bunların bazıları ücretli, fakat çocukların ücretsiz katılabildiği yaz bilim okulları da var. TÜBİTAK çeşitli eğitim kurumlarının bu tip faaliyetlerini ‘Doğa Eğitimi ve Bilim Okulları’ programı kapsamında desteklediğinden ailelerin ücretsiz yaz bilim okulu bulma şansları bulunuyor. Türkiye’de bu tip olanaklar yavaş da olsa artıyor. Belki yapılacak en güzel şeylerden biri kitap okumak. Aileler çocuklarının ilgisini çeken çocuk edebiyatından güzel eserleri evde bulundurmalı ve çocuklarını okumaya özendirmeli. Çocukların okumayı sevmesi çok önemsenmeli. Bu konuda ailelere önemli görevler düşüyor.
YOĞUN ÖĞRETİM PROGRAMIYLA UYGULANMASI GÜÇ
Yaparak öğrenme yaklaşımı Türkiye’de geçmişte Köy Enstitüleri’nde uygulandı. Köyler için öğretmen yetiştiren bu okullardaki derslerin büyük bir kısmı uygulamalı gerçekleştiriliyordu. Örneğin tarım derslerinde soyut bilgilerle yetinilmiyor, bizzat sahada modern tarım tekniklerini kullanarak uygulama yapıyorlardı. Yaparak öğrenme tekniklerini okullarda kullanmak öğretim programlarının yoğun olduğu durumlarda oldukça güç. Çünkü anlatım yoluyla öğretime oranla daha çok zaman alır. Öğretim programı yoğun olduğunda öğrencilere yaparak öğrenme fırsatları sunacak zaman bulmak son derece zorlaşır.
Son yıllarda bilgi ve iletişim teknolojideki gelişmeler sayesinde yaparak öğrenmeyi kolaylaştırıcı çok sayıda uygulama ortaya çıktı. Örneğin öğrencilerin küçük yaşlarda kodlama öğrenmesi Scratch adlı uygulamayla mümkün. Çocuklar artık video düzenleyici programlara erişebilir, 3 boyutlu sanal dünyalarda çeşitli eğitsel faaliyetlerde üretken rol alabilir.
HÜRRİYET Prof. Dr. Erdinç ÇAKIROĞLU 31.07.2017
