Start-up’ların hayatımıza sunduğu yeni iş yapış şekilleri, yeni ekonominin hızla büyümesini sağlıyor. Hükümetler ise ellerindeki geleneksel ekonomiye ait düzenlemelerle yeni ekonomiyi yönetmeye çalışıyor.
ARTIK dünya çok farklı. İş yapış şekilleri değişiyor. Geleneksel çözümlere yenileri ekleniyor. Eski köye yeni adet getiren yöntemler dünyayı değiştiriyor. Başka bir deyişle yeni ekonomi dünyadaki yerini her geçen gün arttırıyor. Kullanıcılar, yeni ekonomiyle gelen yeniliklere hızla adapte olur, şirketler de bu dünyaya adapte olmaya çalışıyor. Peki ya hükümetler? Hükümetler yeni ekonominin hızına ayak uydurabiliyor mu? Ne yazık ki hayır. Hatta girişimcilik ekosisteminin büyük olduğu ülkelerdeki hükümetler bile bu yeni dünyaya ayak uyduramıyor. Bunun sebebi ise yeni ekonominin eski düzenlemelerle kontrol edilmeye çalışılması. Geleneksel iş yapış tarzlarına uygun bir şekilde hazırlanan düzenlemeler, özellikle mobil internet çağıyla gelen yeni dünyaya ayak uydurmakta güçlük çekiyor. Bu yüzden de yeni ekonominin temsilcisi olan şirketler, düzenlemeler açısından ‘gri alanda’ kalıyor ve dolayısıyla da birçok ülkede güçlük çekiyor. Startupların en çok karşı karşıya kaldığı sorunlardan biri ülkelerdeki vergilendirme politikaları. Kullanıcılar artık akıllı telefonlarına girdikleri kredi kartlarıyla işlemlerinin anında tamamlayabiliyor. Girişimler ise yapılan alışveriş sonrasındaki faturalandırmayı merkezlerinin olduğu ülkeden yapıyor. Bu yüzden de hükümetler, birçok internet şirketine vergi cezası kesiyor. Start-up’ların karşılaştığı bir diğer sorun ise rekabet. Özellikle globalleşen startuplar, ellerinde bulunan finansal güçle girdikleri pazarlarda agresif pazarlama stratejisiyle rekabette öne çıkıyor. Bir de buna yeni bir iş modeli yaklaşımı eklenince geleneksel modeller, arka plana düşüyor. Hükümetler de ellerinde bulunan düzenleme yetkisini kullanarak rekabet ortamını korumak için yasaklama veya kısıtlama gibi yollara başvuruyor. Bu noktada yeni ekonominin düzenlemelerle olan sınavı başlıyor. Yeni ekonominin temsilciler startuplardan yola çıkarak, hükümetlerle neler yaşadığını araştırdık:
‘Şahin kanadı’ stratejisi
STARTUPLARIN hükümetlere uzak olması, yeni bir stratejinin ortaya çıkmasını sağladı. O da ‘şahin kanadı’ adındaki tanım. Son dönemlerden bulundukları ülkedeki hükümete yakın kişileri şirketlerin yönetim kurullarına alan şirketler, bu sayede ilişkilerini yürütebiliyor. Bunun en büyük örneklerinden biri internet üzerindeki depolama servisi Dropbox’ta yaşandı. ABD’nin eski dışişleri bakanı olan Condoleezza Rice, Dropbox’ın yönetim kuruluna girdi. Bu sayede ise şirket ile hükümet arasındaki ilişkiler daha rahat bir şekilde yürütülebiliyor. Apple, Google, Facebook gibi şirketlerde de benzer örnekler bulunuyor.
Avrupa yeni ekonomi için harekete geçti
YENİ ekonomiye ayak uydurmak için Avrupa Birliği harekete geçti. Ülkelerin ayrı ayrı düzenleme yapmasını beklemek yerine AB genel bir düzenleme üzerine çalışmalarını sürdürüyor. Bunların başında pazar yönetimi var. AB, üye ülkelerde teknolojik dönüşümünün gerçekleşmesi için “Dijital Tek Pazar” stratejisini oluşturdu. Bu sayede AB üyesi tüm ülkelerde tek bir politika oluşturularak toplu bir pazar yönetimi yapılıyor. Böylece istikrarlı büyüme hedefleniyor.
AIRBNB
Yerel yönetimler yasakladı
Ev veya oda paylaşım platformu olan Airbnb, özellikle turizm sektöründe önemli bir oyuncu durumuna geldi. Birçok otel zincirini geçerek 31 milyar dolarlık bir değere ulaştı. Ancak Airbnb’nin elinde bulunan müşteri kitlesi ve gelir hacminin büyümesi, hükümetleri de harekete geçirdi. İlk kararlardan biri Almanya’da Berlin’de alındı. 1 Mayıs’ta yürürlüğe giren düzenlemeyle Berlin’deki apartmanların turistlere kısa süreli olarak kiralanması yasaklandı. ABD’nin New York şehrinde de benzer bir karara imza atıldı. New York valisinin geçtiğimiz yıl imzaladığı yeni düzenleme ile New York’taki evlerin 30 günden kısa süre ile kiraya verilmesi yasaklandı.
GOOGLE
Arama motorunda tekel mi oldu
İnternet devi Google’ın hükümetlerle en çok yaşadığı tartışmaların başında tekel konusu geliyor. İnternet alışveriş aramalarında elinde tuttuğu veriyi kötü kullandığını iddia eden Avrupa Birliği (AB), şirketi yüklü bir ceza kesmek için radarına aldı. İddialara göre AB’nin önümüzdeki dönemlerde Google’a 3.4 milyar dolar ceza kesmesi gündeme gelebilir. Google’ın son dönemlerde karşılaştığı diğer bir sorun ise vergi. Hatta şirketin karşılaştığı son vergi sorunlarından biri Türkiye’de yaşandı. Maliye Bakanlığı Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı ekipleri, Google’ın Türkiye’deki reklam satışlarını İrlanda’dan faturalandırması nedeniyle 300 milyon TL ceza kesti.
UBER
Taksiciler ‘haksız rekabet’ diyor
Hükümetlerle ve düzenlemelerle en çok sorun yaşayan platformların başında geliyor. Taksi olmayan araçların ulaşım aracı gibi kullanılmasını sağlayan Uber, birçok ülkede sorun yaşadı. Özellikle taksicilerin karşı çıkmasıyla harekete geçen hükümetler ve yerel yönetimler Uber’i yasaklıyor. Avrupa ülkelerinde Fransa ve İtalya haksız rekabetten dolayı yasaklanan Uber, Türkiye’de de dönem dönem sorunlar yaşıyor. Taksici meslek birliklerinin açtığı dava sonucundan araçların bağlandığı Uber’de hatta geçtiğimiz trafik polisi tarafından yolculara da ceza kesilmişti. Uber, sürücülere ve yolculara kesilen cezaları ödemişti.
FACEBOOK
En çok WhatsApp’tan ceza yedi
Dünyanın en büyük sosyal ağı Facebook, mesajlaşma platformu WhatsApp’ı satın aldıktan sonra hükümetlerle sorunlar yaşamaya başladı. Avrupa Komisyonu Whatsapp’ın satış sürecinde yalan beyanda bulunduğu gerekçesiyle Facebook’a 122 milyon dolar para cezası kesti. Ancak Avrupa’dan Facebook’a ceza darbesi bununla kalmadı, şirket geçtiğimiz mayıs ayında da yeni bir ceza ile karşı karşıya kaldı. Whatsapp ile Facebook kullanıcı bilgilerinin eşleştirilmeyeceği sözünü veren şirket, bu adımı atınca Avrupalı makamlara yanlış bilgi vermekle suçlandı. Avrupa Komisyonu’nun Facebook’a 276 milyon dolarlık ceza kesilmesi bekleniyor.
HÜRRİYET Ahmet CAN 19.06.2017
