İTÜ Vakfı Dergisi de 75. sayısında yapay zekâ konusuna odaklanarak sayfalarını, bu alanda araştırmalar yapan bilim insanlarına, bu konuyla yakından ilgilenen bilim ve teknoloji yazarlarına açıyor.
Dosyanın giriş yazısı ile yazı başlıklarını aşağıda bulabilirsiniz.
Yapay zekâ, robotlar, sanal gerçeklik, otonom araçlar, makine öğrenmesi, veri işleme… Dünyada hızla gelişen bu teknolojiler için dev firmalar ciddi yatırım ve üretim programları yapıyor, akademik ortamlar araştırmalarını bu alanlarda yoğunlaştırıyor. Zira, yapay zekâ ürünü uygulamalar giderek bir endüstri haline geliyor ve her geçen gün hayatımıza biraz daha etki ediyor.
Fikir babası Alan Turing olmakla birlikte, “Yapay Zekâ”nın kavramsal temelleri dönemin bir grup öncü bilim insanı tarafından 1956 yılında Dartmount Koleji’nde düzenlenen konferansta atı- larak “Artificial Intelligence: AI” şeklinde ifade edilmiş ve zeki bilgisayarların gerçekleştirilme olasılığının araştırılması önerilmiştir. Aradan geçen 60 yıllık zaman diliminde bilgisayarların işlem hızındaki artış, yapay zekâ araştırmalarındaki gelişme ve sonuç olarak insan zekâsına yakın sistemlerin oluşturulmaya başlanmasıyla, bu uç teknolojiler yeni bir boyut kazandı. Bilim insanlarının şimdiki hedefinde düşünen, anlayan, algılayan robotlar var…
Yapay zekâ ve robot teknolojilerinin hızla ileri bir boyuta evrilmesi, birtakım endişeleri de gündeme getirmeye başladı; bazı bilim insanları ve teknoloji yatırımcıları konuya temkinli yaklaşıp, olası tehlikelerini dillendirmeye başladılar bile… İnsan gibi dü- şünen robotlar iş ve üretim süreçlerinde yer alarak hayatı kolaylaştırmakla birlikte, ya insanlığı tehdit edecek boyuta ulaşırsa!
Sonuç olarak, yapay zekâ teknolojileri hayatımıza büyük kolaylıklar getirse de; iş, emek, güvenlik, ekonomi, sosyal ilişkiler, psikoloji alanlarında insanlığı yeni bir sürecin beklediği kesin.
Dergimizin 75. Sayısında ‘yapay zekâ’ konusuna odaklanarak bu alanda araştırmalarını yürüten bilim insanlarına, bu fikri ve geliş- meleri yakından izleyen bilim-teknoloji yazarlarına sayfalarımızı açtık ve bir dosya oluşturduk. İTÜ Bilgisayar ve Bilişim Fakültesi öğretim üyeleri Prof. Dr. Eşref Adalı, Yrd. Doç. Dr. Gökhan İnce, Doç. Dr. Hatice Köse ve Doç. Dr. Sanem Sarıel fikir düzleminde ve proje bazında yazıları ile dosyamıza katkıda bulundular. Bu- çerçevede; Prof. Dr. Eşref Adalı, yazısında zekâ terimine açıklık getirerek; doğal zekâ ile yapay zekâ arasındaki farkları irdeliyor, akıllı bilgisayarların mekanik arabirimleri olarak robotları işlevsellik açısından değerlendiriyor, yaratıcılığın insana özgü bir özellik olarak makinada oluşamayacağını vurgulayarak içimizi rahatlatıyor. Uzmanlık alanı olan yapay zekâ konusunda toplumu aydınlatan popüler bilim yazılarıyla yakından tanınan Yrd. Doç. Dr. Gökhan İnce iki ayrı yazı ile yapay zekâ ve bu temelde çalışan teknolojik sistemlerin olumlu/olumsuz yönlerini irdeliyor, yapılan yatırımlarla giderek sayıları ve kullanım alanları artan sanayi robotlarının insanların yerini alacağı yakın geleceğe dikkat çekiyor. Doç. Dr. Sanem Sarıel, günümüzde yapay zekâ uygulamalarında hangi aşamada olduğumuzu ve gerçek zekâya ne kadar yakın olduğumuzu irdelediği yazısında, İTÜ Yapay Zekâ Laboratuvarı’nda yürütülmekte olan çalışmalardan da bahsediyor. Doç. Dr. Hatice Köse ise, aynı laboratuvarda yürütülen robotik tabanlı işaret dili eğitim sisteminin tasarımı ve geliştirilmesi üzerine yapılan çalışmayı aktarıyor
Bilim kurgu yazarı, Açık Bilim Dergisi editörlerinden İTÜ Uçak Mühendisliği Bölümü mezunu Tevfik Uyar, yapay zekâ ve robotik konusuna ilgi çeken yazıları ile tanınan bir isim. Dergimize yazdığı yazıda konuya ahlak penceresinden bakan Uyar, yapay zekâların idare ettiği makine bedenlerin ahlaklarını nasıl programlayacağımızı önemli bir soru işareti olarak görüyor.
Dünyanın önde gelen bilim insanları ve teknoloji yatırımcılarının, yapay zekânın tehlikelerine dikkat çektikleri “Yapay Zekâ: Dost mu, düşman mı?” başlıklı yazı; İTÜ Yapay Zekâ Laboratuvarı’nda tamamlanan ve devam eden projelerden bazıları; İTÜ ARI Teknokent bünyesinde yapay zekâ ve robotik alanında araştırmalarını sürdü- ren firmaların projeleri, robot meraklılarını 11 yıldır aynı platformda buluşturan önemli bir etkinlik olan İTÜ Robot Olimpiyatları konulu yazıları da dosya konumuz kapsamında okurlarımıza sunuyoruz.
Robotik çalışmaları sadece yapay zekâ temelli insansı robotlar çerçevesinde ilerlemiyor; bu araştırmalara doğadaki diğer canlılar da ilham kaynağı oluyor. Çalışmalarını Harvard Üniversitesi Mikrorobotik Laboratuvarı’nda sürdüren İTÜ mezunu Dr. Fatma Zeynep Temel, hayli ilgi çekici yazısında, doğadaki mekanizmaların çalışma prensiplerini anlamak ve onları mühendislik sistemlerinde somutlaştırmaya yönelik yepyeni bir uygulama alanı olarak mikrorobotik çalışmalarını aktarıyor.
Dosya konusu içinde değerlendirebileceğimiz bir başka yazı ise yine insan-makine etkileşimi ile tüketici uyaranlarını konu alan, Yrd. Doç. Dr. Yener Girişken ve Prof. Dr. Şebnem Burnaz’ın birlikte kaleme aldıkları “Makineler İnsanı Anlar mı? Nörobilim Teknikleri ile Tüketiciyi Yeniden Keşfetmek” başlıklı yazı.
Teknoloji alanındaki girişimciliği ve inovatif fikirleri ile modern zamanları dahisi kabul edilen Elon Musk hepimizin merak ettiği bir isim. Kozan Demircan, “Elon Musk 2017’de Dünyayı Değiştirecek” başlıklı yazısında, Musk’un insanlığa, çevreye kısacası dünyanın geleceğine büyük yararlar sağlayacak projelerini aktarıyor.
Yapay Zekâ
Prof. Dr. Eşref Adalı
İnsanlığın Yapay Zekâyla İmtihanı
Yrd. Doç. Dr. Gökhan İnce
Ya Yapay Ahlâk? Tevfik Uyar Günümüzde Yapay Zekâ
Doç. Dr. Sanem Sarıel
Dünyanın Bütün Robotları, Birleşin!
Yrd. Doç. Dr. Gökhan İnce
Robot İşaret Dili Öğretmeni
Doç. Dr. Hatice Köse
Doğadan Esinlenmiş Robotik Sistem Tasarımları ve Üretim Metodolojileri
Dr. Fatma Zeynep Temel
İTÜ Yapay Zekâ Laboratuvarı’nda Öncü Çalışmalar
İTÜ ARI Teknokent Firmaları
Dünya ile Yarışan Yapay Zekâ ve Robotik Çalışmalarına İmza Atıyor…
Robot Meraklılarını Buluşturan Uluslararası Etkinlik
İTÜ Robot Olimpiyatları
Yapay Zekâ: Dost mu, Düşman mı?
Çağrı Mert Bakırcı
Elon Musk 2017’de Dünyayı Değiştirecek
Kozan Demircan
Makineler İnsanı Anlar mı?
Nörobilim Teknikleri ile Tüketiciyi Yeniden Keşfetmek
Yrd. Doç. Dr. Yener Girişken, Prof. Dr. Şebnem Burnaz
Dergiye aşağıdaki bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
