Gelişmiş bir teknolojiyi alın ve içine biraz hayal ekleyin. İyice karıştırın ve ortaya çıkan macerayı izleyin. Bu Hollywood’un teknolojiden doğan felaketleri anlatan filmleri için muhteşem bir formül. Ne kadar klişe olsa da bizim de ortaya çıkan yeni teknolojiler konusunda sıkça düşündüğümüz bir senaryo. Yapay zekâ, laboratuvarda yaratılan insanlar, genetiği değiştirilen türler; anladınız değil mi?
Gerçeklik ise daha olağan; daha az zombi felaketi ve daha çok gençlerin yapay zekâya kötü alışkanlıklar öğretmesi. Dünya Ekonomi Forum’unun Gelişen Teknolojiler listesine bakacak olursak bu gayet iyi bir durum.
Kabul etmek gerekir ki bu teknolojilerin bir kısmı Hollywood yazarlarının hayal güçlerini harekete geçirecektir. “Grafen Kıyamet” veya “Perovskit Hücre”nin henüz sinemalarda yer bulmasına daha var. Ancak “Beyin Kontrol Eden Optogenetik” ve gizemli “Nano-Şeylerin İnterneti” bir korku filmi olmaya daha yakın.
Hollywood hayallerini bir yana bırakırsak, ortaya çıkan teknolojilerin kötü yanlarını kestirmek çok zor. Yine de uzun vadede güvenli bir şekilde geliştiklerinden emin olmak istiyorsak bunu yapmak zorundayız.
Teknolojik Sorunlar, Teknolojik Çözümler
Gelişmekte olan teknolojilerin yol açabileceği sorunları sormak bunları nasıl çözeceğimizi konuşmaktan daha çekici.
- Mantıklı bir şekilde araba kullanan sürücüsüz araçlar daha az mantıklı insanlarla yolları nasıl paylaşacak?
- Ticari kimyasalları üretmeye genetik olarak programlanmış bakterilerin çevreyi kirletmesini nasıl önleyeceğiz?
Bu gibi sorunların altında daha önemli sorunlar yatıyor. Sadece teknoloji ile çözülemeyecek sorunlar. Örneğin Açık Yapay Zekâ Ekosistemlerinin bir adım ilerisi, Amazon’un Echo’su, Apple’ın Siri’si, Microsoft’un Cortana’sı. Bu yapay zekâ ekosistemleri konuşmalarımızı dinlediğinde ve bulut bilişim ile anlamlandırmaya başladığında ve buna göre aksiyon aldığında ve özel konuşmaları başkaları ile paylaştıklarında neler olacak? Ya da size sormadan sizin için en iyisinin ne olduğuna karar verdiğinde? Bu gibi sorular yalnızca teknoloji ile cevaplanmayan ahlaki sorunlar ortaya çıkartıyor.
Nelere Değer Verdiğimiz Algısını Genişletmek
Bir teknolojinin geliştirilmeye değer olup olmadığına karar vermek riskli bir iş. Bu noktada risk almak gerekebilir çünkü bu durum aynı zamanda gözden kaçacak, insanlık için önemli olabilecek teknolojilerin geliştirilememesi anlamına da gelebilir.
Arabaların akıllı hale gelmesi kazalar üzerinde ciddi bir azalma yaratabilirken aynı zamanda trafiği bir insan için oldukça kompleks hale getirebilir. Bu durum da bir insan için sürüş keyfinin ortadan kaybolup bir daha asla tadılamayacak bir keyif haline gelmesine sebep olabilir. Ancak birçok insanın trafik kazası geçirmesini engellemek tabii ki daha önemli bir hedef olarak geliştirilmesi gereken teknolojiler arasına bu tür sistemleri de alacaktır.
Şimdilik teknoloji geliştirmekle ilgili riskler hala geliştirmeme riskini alamayacağımız noktada seyrediyor. Dünya üzerinde birçok insanın temel kaynaklara ulaşamadığını düşünürsek Hollywood tarzı bir teknolojik felakete oldukça uzağız.
GE BLOG 28.09.2016
