Son yıllarda araştırmacısından teknisyenine, destek elemanına kadar Ar-Ge personeline talep hızla artıyor. Bugün için büyük şirketlerin Ar-Ge departmanlarında 350 bin kişi çalışıyor. 2016 yılında ise gerek ekonomide eylem planında araştırma geliştirmeye önem verilmesi gerekse de özel sektörün bu alana yapacağı yatırımların artması nedeniyle Ar-Ge’de çalışan sayısının 450 binlere çıkması bekleniyor.
Şirketlerin araştırma-geliştirmeye (Ar-Ge) ayırdıkları pay arttıkça, Ar-Ge personeline duyulan ihtiyaç da büyüyor. 90’ların sonunda Türkiye’nin gündemine giren, başlarda ne olduğu pek de anlaşılmayan, kimilerine göre yeni ürün üretmek kimilerine göre ise bilimsel çalışma olarak nitelendirilen Ar-Ge, bugün şirketler için vazgeçilmez faaliyet alanı oldu, ekonominin gelişmesinde de ciddi rol üstlenmeye başladı. Özellikle devletin araştırma-geliştirmeye yönelik farklı teşvikler uygulaması, ekonomide açıklanan eylem planlarında da Ar-Ge’ye özel önem verilmesi bu alana yapılan hem kamu hem de özel sektör yatırımlarına ciddi ivme kazandırdı.
Tanım ise artık çok net: Bilimsel ve teknik bilgi birikimini artırmak amacıyla sistematik temele dayalı yürütülen, yaratıcı çaba ve bilginin yeni uygulamalarda, yeni ürünlerde kullanılması. Hal böyle olunca da son yıllarda ‘Ar-Ge personeli’ adı altında yeni iş alanı oluştu ve talebe bağlı olarak çalışan sayısı da hızla arttı.
ÖZEL SEKTÖR ÖNCÜ
Hürriyet İK’nın, TÜİK, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırmalar Kurumu (TUBİTAK), Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın verileri çerçevesinde yaptığı değerlendirmeye göre, Türkiye’de gayrisafi yurtiçi Ar-Ge harcaması 2014 yılında 18 milyar liraya yaklaştı. Harcamaların yüzde 50’ye yakını ticari kesimden, yüzde 40’ı yükseköğretim kesiminden ve yüzde 10’a yakını kamudan kaynaklandı. Ar-Ge harcamalarının yüzde 51’i ticari kesim, yüzde 26,3’ü kamu tarafından finanse edildi.
Bu gelişim istihdama da yansıdı. 2014 yılında Ar-Ge’de çalışan personel sayısı 329 bini geçerken, 2015 yılında bu rakam 350 bini buldu. Personelin yüzde 55’e yakını özel şirketlerde, yüzde 36’sı yükseköğretimde ve yüzde 11’i de kamuda istihdam ediliyor.
YÜZDE 30’U KADIN
Son yıllarda dikkat çeken gelişme ise Ar-Ge alanında çalışan kadın sayısındaki artış. Personelin 35 bine yakını kadınlardan oluşuyor ki, bu da toplam çalışanın yüzde 30’u anlamına geliyor. Kadın çalışanların yüzde 23’ünü özel sektör, yüzde 26’sını kamu ve yüzde 42’sini de yükseköğretim kesimi istihdam ediliyor.
2016 yılında ise gerek ekonomide eylem planında araştırma geliştirmeye önem verilmesi gerekse de özel sektörün bu alana yapacağı yatırımların artması nedeniyle Ar-Ge’de çalışan sayısının 450 binlere çıkması bekleniyor. Bu da, 2016’da, 100 bine yakın yeni istihdam anlamına geliyor.
2023’TE ÖNCELİK AR-GE’Cİ
Daha da önemlisi 2023’te Ar-Ge harcamalarının 60 milyar dolara çıkması ve bu harcamaların üçte ikisinin özel sektör tarafından yapılması hedefleniyor. Yani, geleceğin meslekleri arasında Ar-Ge personeli öncelikli sırada gelecek.
Sadece büyük işletmeler değil, son dönemde orta ölçekli şirketlerin de Ar-Ge’ye yatırım yapması hem teşvik ediliyor. Son yapılan düzenleme ile Ar-Ge merkezinde istihdam edilecek personel sayısının yasal sınırı 50’den 30’a indirildi. Teşviklere gelince; merkezlerde çalışacak doktoralı personel için yüzde 80 gelir vergisi stopaj teşviki, sigorta priminin işveren hissesinin yarısının Maliye Bakanlığınca karşılanması imkanı tanınıyor.
KİMDİR BU AR-GE’CİLER?
AR-GE çalışanının bölümünde yüksek öğrenim görmüş olması ya da gerekli sertifika, yetkinlik gibi belgelere sahip olması şartı aranıyor. Çünkü araştırma-geliştirme yapılacak alanda bilimsel ve teknik yanlarını planlaması, yönetmesi ve değerlendirmesi gerekiyor. Aranan diğer özellikler, disiplinli grup çalışması yapabilmesi, liderlik ve problem çözme yeteneğine sahip olması. Bugün Ar-Ge alanında 40 binin üzerinde mühendis çalışıyor.
Şişecam’da 230 ArTeGe çalışanı var
Şişecam’ın kurumsal ArTeGe (Araştırma ve Teknolojik Geliştirme) faaliyetleri, 2014’te Kocaeli-Çayırova’da 40 milyon TL’lik yatırımla hayata geçirilen Şişecam Bilim ve Teknoloji Merkezi’nde toplandı. Topluluk bünyesinde toplam 230 ArTeGe çalışanı bulunuyor.
Şişecam Topluluğu ArTeGe Başkanı Prof. Dr. Şener Oktik, çalışanları önde gelen üniversitelerde yüksek lisans ya da doktora yapmış kişiler arasından seçtiklerini söylüyor, çoğunlukla kimya, metalürji fizik ve makine mühendisleri istihdam ediliyor. Bu çalışanların, en az bir yabancı dili çok iyi düzeyde bilmesi gerekiyor. Bunun yanı sıra ‘proje stajyeri’ olarak adlandırılan özel bir uygulama bulunuyor.
Türkiye’de çeşitli üniversiteler ve araştırma kuruluşuyla birlikte yürütülen projelerde yüksek lisans ya da doktora öğrencileri yarı zamanlı olarak Şişecam Bilim ve Teknoloji Merkezi’nde görevlendiriliyor.
AR-GE HER AŞAMADA VAR
ArTeGe faaliyetleri, düzcam, cam ev eşyası ve cam ambalajın yanı sıra kimyasallar alanlarında, hammaddeden nihai ürüne kadar tüm üretim süreçlerinin her aşamasında yürütülüyor.
Yeni ürün ve yöntemler üzerine yapılan çalışmaların yanı sıra üretim süreçlerinin geliştirilmesi, optimizasyonu ve sürdürülebilirliğinin sağlanması yönünde de faaliyetler var. Şişecam, 2016’da ArTeGe çalışan sayısını yüzde 5 oranında artırmayı planlıyor.
Mercedes, 50 Ar-Ge mühendisi alacak
Mercedes Benz Türk bünyesinde yer alan otobüs ve kamyon ürün grupları için 2 farklı Ar-Ge departmanı bulunuyor. Bu departmanlarda toplam 360 Ar-Ge çalışanı var.
Mercedes Benz Türk İK Müdürü Salih Ertor, işe alımlarda diğer fonksiyonlarda olduğu gibi Ar-Ge departmanları için de başarılı bir öğrenim geçmişi, iyi düzeyde yabancı dil bilgisi ve gelişmiş sosyal yetkinlikler arandığını belirtiyor. Bunun yanında, şirkete ve ilgili alana yönelik yüksek motivasyon, şirketin global kimliği hakkında farkındalık, bu kimliğe ve kültüre uygun etik davranışlara sahip olma aranan diğer özellikler.
Yılda 16 maaş
Ar-Ge departmanı dâhil tüm Mercedes-Benz Türk çalışanları haftada 5 gün 7.30-17.15 saatleri arasında çalışıyorlar. Şirkette esnek çalışma ve evden çalışma gibi uygulamalar da bulunuyor.
Ar-Ge departmanlarında çalışan mühendisler, araç elektrik sistemleri, mekatronik, fren ve basınçlı hava sistemleri, şasi, akslar ve süspansiyon, kabin, şaftlar, şasi, yakıt, egzoz sistemleri, üst yapı ve yataklama, yeni ürünler ve seri geliştirme gibi alanlarda geliştirme yapıyorlar.
Mercedes Benz Türk Ar-Ge departmanında çalışan mühendislerin yeni mezun seviyesinde işe giriş ücretleri aylık brüt 3.300 TL. Yılda 16 maaş, yıl sonu performans primi ve özel sağlık sigortası gibi yan haklar da mevcut. Şirketi 2016’da 50’nin üzerinde Ar-Ge mühendisi almayı planlıyor.
Türk Telekom’un Ar-Ge’sinde 700 kişi çalışıyor
Türk Telekom İnsan Kaynakları Genel Müdür Yardımcısı Bahattin Aydın’ın verdiği bilgilere göre, Türk Telekom’un Ar-Ge merkezinde, Avea’nın da katılmasıyla beraber yaklaşık 700 personel çalışıyor. Bu kişilerin ürün geliştirme, program geliştirme, uygulama geliştirme, tarife geliştirme gibi sorumlulukları bulunuyor. Ar-Ge departmanına elektrik-elektronik, bilgisayar, telekomünikasyon, haberleşme gibi alanlardan mezun kişiler seçiliyor.
Türk Telekom’un 2016 için hedefi ise bir entegre grup Ar-Ge merkezi oluşturmak. Şirket, bünyesindeki tüm Ar-Ge departmanlarını Ümraniye’de kiraladıkları bir binada buluşturacak.
HÜRRİYET Deniz TÜRSEN 04.01.2016
