Bir önceki yazıda, dört boyutlu baskı ve eklemeli üretimin etkilerine ilişkin açıklamalar yaptım. (*) Bu yazıda söz konusu teknik gelişmelerin neleri etkileyeceğine ilişin öngörülerin bir özetini paylaşacağım. Yazdıklarımın yanlışlarını düzelten, eksiklerini tamamlayan katkıları bir zenginlik olarak algıladığımı her zaman belirtiyor; katkı yapılması için çağrı yapıyorum.(**)
Belli bir felsefeden ve strateji kavramından beslenmeyen iddiaların bizi yaratmak istediğimiz sonuca götürmesi mümkün değil.
Atalarımız “Görünen köy kılavuz istemez” diyor. Endüstri 4.0, akıllı ve bağlantılı ürünler, dört boyutlu baskı ve eklemeli üretim gibi yeni bir oluşumlar hızla üzerimize doğru geliyor. Gelecek on yılımızı yitirmemek için yeni eğilimlerin fırsat ve tehlikelerini kavramalıyız.
Bilim insanlarının, eli taşın altında olan uygulamacıların uyarıları ne yapmamız gerektiğini net olarak gösteriyor:
. İş süreçleri, geleneksel endüstriyel dönem iş süreçlerine göre daha hızlanacak.
. İşgücü, daha değişik yetenek, bilgi ve beceri gerektirecek. İşgücü profilleri değişecek.
. İlkokuldan üniversiteye eğitim anlayışı değişeceği gibi, örgütlenme ve kendini yeniden üretme biçimi de farklılaşacak.
. Dört boyutlu baskı ve eklemeli üretim, niş alanlardan ana akım üretim alanlarına 10 yıl gibi kısa bir zaman kesitinde geçiş yapacak. Bu yeni üretim tekniklerinin payı, toplam üretimin yüzde 50’sini aşacak.
. Klasik üretim alanlarına-bugün bildiğimiz üretim alanları- ciddi alternatifler oluşturacak. Mevcut işlerin bir bölümü tasfiye olurken, bir bölümü de gerekli dönüşümleri yaparak uyum gösterecek. Yeni fırsatları izleyen ve yakalayan iş insanlarının fırsatları artacak.
. Dört boyutlu baskı makinelerinin satış hacmi, 2014 yılında ABD’de sanayi tipi üç boyutlu endüstriyel otomasyon ve robotik satışlarının üçte biri düzeyinde yükselmiştir. Bazı tahminlere göre bu oran 2020’de yüzde 42’leri bulacak.
. Yakın gelecekte, bulut üzerinden çalışan yapay zekanın eklemeli üretimde, anlık olarak üretimi değiştirme esnekliği artacak. Bu yeni özellik sektörleri yeniden örgütlemeyi gerektirecek.
. Ürün karması ve tasarım kararlarında gerçek zamanlı değişimler yapılması olanaklı hale gelecek, daha da hızlanacak.
. Operasyon stratejileri değişecek: Tedarik zinciri, dönüştürme süreçleri, işgücü profilleri, lojistikte erişebilirlik, işlem maliyetleri, satış sonrası hizmetler, uygun finansa erişebilirlik bugünkünden farklı olacak, değişik bilgi ve beceri gerektirecek.
. Toplam verimlilikler değişecek: Hız ve esneklik; montaj gerektirmeme, envanter yapıları ve benzeri farklıklar satış kanallarını farklılaştıracak.
Seyyar imalathaneler
. Üretim tesislerinin yer seçimi ölçütleri değişecek: Üretimin merkezi fabrika yerine, yerinde yapılması alternatifleri oluşacak. Kamyon üstünde mobil üretim yapılabilecek tesisler yaygınlaşacak.
. Dağıtım sistemleri ve müşterilerin yapısı farklılaşacak; ticaret ağlarındaki işlemler farklı düzenlemeler ve hukuki çerçeveler gerektirecek.
. Üretimde geleneksel sınırlar belirsiz hale gelecek: Bugün havacılık için, ertesi gün otomotiv için çalışma yapılabilecek.
. Organizasyon yapıları değişecek: Diğer şirketler ve sistemlerle kurulacak bağlantılar karşılıklı bağımlılık ilişkilerini farklılaştıracak.
. Dijital ekosistemi denetleyenler büyük fırsatlarla yüzleşecek.
. Kapasitelerin artması, dağınık durumda bulunmaları nedeniyle eklemeli üretimde de temel ilke önem kazanacak:
Piyasa yapıcısı kuruluşlar ve onların çevresinde örgütlenme etkili araç olma özelliğini koruyacak. Ölçek erişebilirliği ile esneklik ve hızın dengelenmesinin önemi giderek artacak.
. Mülkiyet hakları yeniden tanımlanacak ve düzenlemeler gerekecek. Özellikle fikri mülkiyet haklarının korunması daha karmaşık hale gelecek.
Mülkiyet hakkını koruma
. Her alanda ekonomik yaşamı düzenleyen ulusal ve uluslararası yönetmeliklerin hazırlanmasına gereklilik artacak.
. Uluslararası ticarette, serbest ve adil piyasa koşullarının yaratılmasının önemi artacak.
. Silah ve uyuşturucu gibi topluma zarar veren konuların kontrol altına alınabilmesi için “gözetim ve denetim mekanizmalarını” yeniden yapılandırmak gerekecek.
. Kayıt dışı ve kaçak işlemlerin izlenmesi zorlaşacak. Yasadışı ticaretin önlenmesi önemli toplumsal sorunlardan biri haline gelecek.
. Kısa bir süre içinde güç, üreticilerinden sistemlerin koordine edilmesi ve desteklenmesine yönelik genel standartları içeren markalı platformları ortaya koyan piyasa örgütleyicilerinin eline geçecek.
. Malzeme bilimi daha fazla basılabilir malzeme ortaya koydukça, üretici sayısı artacak ve ürün yelpazesi büyüyecek.
. Devlet dışı aktörlerin tehlikeli araçlarla toplumsal düzeni tehdit etmelerine fırsatları da artacak.
Her değişimin ve dönüşümün fırsatları kadar tehditleri de vardır. Dört boyutlu baskı ve eklemeli üretim yeni ve belirleyici eğilimlerden biridir. Bu eğilimi izleyerek, fırsatlarını değerlendirmek, tehditlerini de en az maliyetle savuşturmak bugünü yönetme iddiasında olanların sorumluluğudur. Özellikle küçük ve orta ölçek işyerlerinin sorunlarına kafa yoranların, dört boyutlu baskı ve eklemeli üretimin olası etkilerini öngörmeye daha da yoğunlaşmalıyız. Anladığımız kavramların açılmasını yazarından istemek de hepimizin hakkıdır…
__________
(*) Değerli dostum Osman Ataç’ın bu yazılar üzerine uyarılarını aldığımda ilk yazı yayınlanmıştı. Daha sonraki yazılarda o uyarıları özenle ele alacağım. Ülkemizde bu tür entelektüel çalışmalarda danışacağınız, sorularınızı ve entelektüel kaygılarınızı ciddiye alan ve yanıt vermek için emek ve zaman ayırabilen insan bulmak büyük bir zenginlik. Kendisine her zamanki içtenliğimle teşekkür ederim.
(**) Metin Koçer de daha kısa cümlelerle yazmamı istiyor… Mevlana’nın dediği gibi, “Gerçek dostu olanların aynalara ihtiyacı kalmaz…” Yaptıkları eleştirilere, yol göstericiliklerine teşekkür ederim. Her gün kendimize ayar vermemiz gereken bir dönemde yaşıyoruz. Hiç kuşkusuz, okuyan herkesin anlayabileceği daha yalın yazılar yazmak isterim ama bunu başarabilmek ayrı bir yetenek işi.
DÜNYA Rüştü BOZKURT 06.08.2015
